Nadciąga zima stulecia, na której myśl drżą wszyscy Polacy. Jej „straszność” wynikać będzie nie z powodu przepowiadanych mrozów, a podwyżek prądu, które zmuszą do opóźnienia rozpoczęcia sezonu grzewczego i przyzwyczajenia się do niższych temperatur w domach. Nic więc dziwnego, że każdy szuka oszczędności na energii, gdzie tylko się da. Z pomocą przychodzi nowa technologia. Jednym z możliwych rozwiązań jest korzystanie z energooszczędnych sprzętów, jak np. pralek czy instalacja inteligentnego oświetlenia. Czytaj dalej i poznaj wszystkie atuty takiego systemu.
Inteligente oświetlenie – spis treści
Inteligentne oświetlenie – co to właściwie jest
O inteligentnym oświetleniu możemy mówić zarówno w przypadku pojedynczo zainstalowanej żarówki, jak i wszystkich domowych źródłach światła zintegrowanych w jeden system. Co znamienne, ten obsługiwany jest za pomocą dedykowanej aplikacji czy mostka albo specjalnego urządzenia z asystentem głosowym. W praktyce oznacza to, że punktami oraz oprawami świetlnymi tego rodzaju możemy sterować zdalnie. Dlatego inteligentne oświetlenie wchodzi w skład produktów z kategorii smart home tworzących sieć IoT, czyli przedmiotów, które po połączeniu potrafią dzielić się między sobą danymi. O inteligencji oświetlenia decyduje więc tak naprawdę automatyzacja działania wynikająca z komunikacji z internetem lub innymi inteligentnymi urządzeniami.
Przeczytaj także: Co to jest Smart Home, czyli jak przygotować się do mieszkania w inteligentnym domu
Rodzaje inteligentnego oświetlenia
Wybór modeli inteligentnego oświetlenia nie odbiega w zasadzie różnorodnością od oferty tradycyjnych rozwiązań. Możemy więc zaaranżować całe mieszkanie w automatyczne systemy w zgodzie z naszymi kreatywnymi wyobrażeniami i standardowymi potrzebami. Począwszy na przykład od oświetlenia biurka do pracy, a na podświetleniu wnętrza szaf kończąc. Z reguły wyodrębniamy jednak trzy główne grupy inteligentnego oświetlenia:
- Taśmy LED – w tej kategorii znajdziecie najwięcej bajeranckich propozycji. W tym inteligentne lampki na choinkę czy oświetlenie monitora i telewizora. Bez wątpienia ich głównym zadaniem jest udekorowanie przestrzeni.
- Inteligentne lampy – wśród inteligentnych lamp możemy wyszczególnić klasyczne lampy sufitowe i stojące, lampki biurkowe i nocne, kinkiety i lampy ścienne, oprawy oświetleniowe a nawet reflektory i lampy ogrodowe.
- Inteligentne żarówki – jeżeli nowoczesny design niespecjalnie wam w duszy gra, to dobrą alternatywą będą automatyczne żarówki LED. Dzięki szerokim wariantom kształtów i rozmiarów, w tym gwintów, zainstalujecie je w swoich dotychczasowych żyrandolach i kloszach.
Metody komunikacji bezprzewodowej automatycznego oświetlenia
Rodzaje inteligentnego oświetlenia możemy wyróżnić nie tylko ze względu na źródło światła, ale również poprzez sposób zaimplementowanej łączności bezprzewodowej. I tutaj mowa o trzech różnych metodach, na które składają się:
- Podczerwień (IR) – najprostsza i jednocześnie najmniej zaawansowana technologia, która do sterowania odbiornikiem wykorzystuje specjalny pilot. Działa w kontakcie z docelowym urządzeniem w dystansie nie większym niż ok. 10 m i w układzie jeden na jeden, pod warunkiem, że na drodze komunikacji nie znajdzie się żadna przeszkoda. Korzystacie z niej najczęściej, kiedy obsługujecie swój telewizor.
- Technologia Bluetooth – razem z technologią Wi-Fi to najczęstszy i najbardziej popularny dziś sposób komunikacji pomiędzy urządzeniami. Bluetooth wyróżnia się zasięgiem sięgającym nawet do 100 m. oraz możliwością obsługi kilku sprzętów jednocześnie nawet z innego pomieszczenia. Wystarczy tylko, że odbiorniki, w tym wypadku poszczególne elementy inteligentnego oświetlenia, będą w zasięgu nadajnika.
- Standard Wi-Fi, Z-Wave, ZigBee i inne – połączenie z internetem daje największe możliwości zdalnego sterowania, które uwarunkowane jest wyłącznie dostępem do sieci. Pozwala na zarządzanie inteligentnym oświetleniem z niemal dowolnego miejsca. Protokoły takie jak Z-Wave czy ZigBee dedykowane są przede wszystkim urządzeniom domowym.
Kiedy i jak rozplanować instalację automatycznego oświetlenia
W idealnym scenariuszu plan instalacji inteligentnego oświetlenia najkorzystniej nanieść w projekcie domu zanim jeszcze ruszą pierwsze prace budowlane. Wtedy najłatwiej rozplanować i poprowadzić niezbędne okablowanie w całym domu, które pozwoli stworzyć grupy świetlne, jak i wyodrębnić pojedyncze punkty działające niezależnie od siebie. Nie jest to jednak warunek konieczny. Jeżeli chcemy zmodernizować nasze aktualne lokum, możemy zrobić to przy użyciu bezprzewodowych systemów świetlnych.
Jednak nawet instalacja przewodowego systemu smart oświetlenia zdecydowanie więcej wybacza niż klasyczna instalacja elektryczna. W tym wypadku nie musicie martwić się m.in o niewystarczającą liczbę lub niepraktycznie rozmieszczenie i podzielenie przełączników. W inteligentnym oświetleniu możecie równie dobrze całkowicie z nich zrezygnować.
Planując z kolei już samo rozprowadzenie przewodów inteligentnego oświetlenia, warto rozważyć zastosowanie tzw. systemu dopuszkowego, który dominuje dziś w naszych domowych instalacjach elektrycznych. Takie rozwiązanie umożliwia bowiem stworzenie obwodów świetlnych bezpośrednio z poziomu włącznika, pod którym znajduje się moduł automatyki. To daje większe pole do modyfikacji w późniejszych remontach i ewentualnych przeróbkach. Należy jednak pamiętać, że jest to jednocześnie także dużo bardziej skomplikowana i droższa opcja od przeprowadzenia przewodu prosto z rozdzielnicy.
Dodatkowe inteligentne akcesoria
Czujniki
Oprócz samych elementów świetlnych, warto też na etapie kompletowania konkretnego systemu pomyśleć także o specjalnych czujnikach ruchu lub obecności – najlepiej tych działających na podstawie pomiaru promieniowania podczerwonego. Dzięki nim lampy włączą się automatycznie, kiedy pojawicie się w ich zasięgu oraz nie wyłączą dopóki będą wykrywały obecność. Jest to dobre rozwiązanie do oświetlenia łazienki, okolic schodów i przedpokojów, trasy do kuchni, garażu i tarasu. Słowem – wszędzie tam, gdzie poruszacie się po zmroku.
Przełączniki
Choć inteligentne systemy oświetleniowe mogą być montowane i obsługiwane całkowicie bezprzewodowo, warto też rozważyć montaż dotykowych przełączników. To na pewno dobry dodatek dla wszystkich zwolenników tradycyjnych włączników światła. Z tym, że inteligentne przełączniki dają dużo więcej możliwości ustawień, które wynikają z funkcjonalności samych lamp. Najważniejsze jednak, że umożliwiają uruchomienie kilku punktów jednocześnie w różnych konfiguracjach świetlnej scenerii.
Gniazdka
Częściowo funkcje inteligentnych przełączników mogą pełnić również inteligentne gniazdka. Te pozwalają na zdalne włączanie i wyłączanie wszystkich podłączonych do niego lamp oraz ustalanie harmonogramu ich działania. Pod warunkiem tylko, że będą kompatybilne z naszym gniazdkiem. Sprawdźcie to zanim wepniesz je do kontaktu.
Aplikacja, bramka, głośnik
Do tego przyda się również swoiste centrum dowodzenia, za które będzie odpowiadać aplikacja lub inteligentny głośnik z wirtualnym asystentem reagującym na komendy głosowe, np. Google Home, Amazon Alexa czy Apple HomeKit. Aby jednak jak najbardziej efektywnie zarządzać całą siecią inteligentnego oświetlenia, optymalnym rozwiązaniem będzie stworzenie systemu, na który składać się będą urządzenia jednego producenta.
Jak wzmocnić sygnał sieciowy
Kiedy zdecydujecie się na instalację bezprzewodowego systemu oświetlenia w całym domu, gdzie podpiętych punktów świetlnych będzie więcej niż 10, to wysoce prawdopodobne, że będziecie musieli pomyśleć o wzmacniaczu sygnału. W tym celu pomocny będzie mostek sieciowy, który stworzy wydajniejszą sieć i połączy ją na mniejsze segmenty.
Przeczytaj także: Te urządzenia Smart Home to absolutna podstawa inteligentnego domu
Jakie funkcje pełni inteligentne oświetlenie
W zależności od wybranego producenta systemu bądź elementów inteligentnego oświetlenia otrzymamy różne funkcjonalności. Jednakże podstawą w działaniu wszystkich smart urządzeń jest możliwość ich zdalnego uruchamiania i wyłączania oraz planowania harmonogramu pracy. Co oznacza w praktyce np.to, że możemy zaświecić lampy w przedpokoju jeszcze przed wejściem do domu.
W przypadku oświetlenia możemy zarządzać bowiem grupami punktów świetlnych w danym pomieszczeniu bądź tylko pojedynczymi odbiornikami. Zyskujemy również możliwość przyciemniania światła oraz zmiany jego barwy, w przypadku modelów obsługujących paletę kolorów RGB. Ponadto inteligentne oświetlenie pozwala na ustawienie scen świetlnych, które dopasowują parametry światła do wykonywanych czynności. Inne natężenie światła oraz jego barwa i temperatura będą sprzyjały pracy, inne czytaniu, a jeszcze inne relaksowaniu się.
Oprócz tego inteligentne oświetlenie może być synchronizowane z oglądanym filmem, ogrywanym tytułem, czy słuchaną muzyką. Widoczne to będzie w postaci odpowiednio dobranych kompozycji świetlnych czy zmieniających się kolorach w rytm puszczanych dźwięków. To jednak tylko techniczne możliwości inteligentnego oświetlenia, a za smart urządzeniami często idzie jeszcze wiele mniej oczywistych korzyści.
Inne zalety inteligentnych lamp i żarówek
Bez wątpienia urządzenia z grupy smart home tworzą w pierwszej kolejności nowoczesne środowisko, które zapewnia na co dzień dużo większą wygodę życia oraz gdzie intuicyjność działania dopasowana jest do naturalnego rytmu dnia. Weźmy za przykład inteligentną lampę zintegrowaną z roletami sterowanymi automatycznie. Połączenie tych dwóch odbiorników w jeden system może skutkować włączeniem źródła światła zaraz po odsłonięciu okien, co następu zawsze o 6.00 rano. Dla jednych będzie to zbędne efekciarstwo, dla innych – w tym dla mnie – technologia idealnie dopasowana do potrzeb współczesnego człowieka. A to również nie koniec zadań, które może spełniać inteligentne oświetlenie.
Bezpieczeństwo
Jednym z dodatkowych atutów z instalacji inteligentnego oświetlenia jest kwestia bezpieczeństwa. Zautomatyzowane sterowanie światłem pozwala mianowicie na pozorowanie obecności w domu, co może być pierwszym krokiem do zabezpieczenia swoich dóbr pozostawionych bez nadzoru. I zniechęcenie kogoś o niekoniecznie dobrych zamiarach do przekroczenia naszego progu.
Ochrona wzroku
Zaprogramowane scenerie świetlne, które możecie dowolnie modyfikować lub korzystać z tych gotowych w aplikacji, to nie tylko efektowny dodatek do budowania romantycznego klimatu czy wejścia w tryb skupienia. To również pośrednia forma troski o wzrok. Żadne inne standardowe źródło sztucznego światła nie dopasuje się do panujących w pomieszczeniu warunków czy ustawi parametry najlepsze do czynności, które mocno angażują oczy do pracy. Natomiast długotrwałe czytanie w kiepskich warunkach oświetleniowych prędzej czy później odbije się na kondycji wzroku.
Poprawa nastroju
Już od jakiegoś czasu popularnością cieszą się tzw. lampy antydepresyjne. Daleka jestem od warunkowania zdrowia psychicznego od urządzeń elektronicznych, nie ulega natomiast wątpliwości, że białe światło słoneczne oddziałuje pozytywnie na nasz nastrój poprzez uwalnianie serotoniny i redukowanie podaży melatoniny. Na tej zasadzie mają działać wspomniane lampki. Nie dowiodę w tym miejscu ich terapeutycznego aspektu, ale nadmienię, że podobne efekty świetlne możemy uzyskać za pomocą omówionych już scenerii inteligentnego oświetlenia. W niektórych z nich znajdziemy bowiem tryb słoneczny i wiele innych klimatycznych programów. Wysoce wątpliwe, żeby rozwiązały problemy zdrowotne, ale na nasz nastrój i panującą atmosferę mogą mieć całkiem dobry wpływ.
Komfort dobowy
Za przytoczonymi powyżej trybami idzie jeszcze jedna, zdecydowanie bardziej rzeczywista zaleta. W części produktów inteligentnego oświetlenia otrzymamy możliwość zaprogramowania sposobu uruchamiania światła, które będzie imitowało naturalny wschód słońca. Takie drobne oszustwo dla naszego zaspanego mózgu może być zbawienne w okresie zimowych krótkich dni, kiedy to mamy wrażenie, że budząc się do pracy, wstajemy tak naprawdę w środku nocy.
Czy inteligentne oświetlenie się opłaca? Jakie może przynieść oszczędności energii
Największą zaletą kompleksowego systemu inteligentnego oświetlenia jest jego wyższa energooszczędność w porównaniu ze standardowymi żarówkami LED. Jest to atut szczególnie ważny teraz, kiedy przed nami wizja trzykrotnie wyższych cen prądu. Co jednak decyduje o tym, że zapotrzebowanie energetyczne domowej automatyki jest niższe od tradycyjnych rozwiązań? Przede wszystkim możliwość dopasowywania natężenia światła do panujących warunków, liczby osób w pomieszczeniu i upodobań domowników. Dzięki temu smart lampy nie wykorzystują ciągle maksimum swojej mocy, co przekłada się także na wyższą żywotność poszczególnych żarówek. Ponadto, w aplikacjach sterujących mamy stały dostęp do aktualnych danych na temat poboru prądu przez całą naszą inteligentną instalację. To pozwala na bieżące kalkulacje i modyfikacje w sposobie eksploatowania oświetlenia.
Koszty związane z automatycznym oświetleniem
Być może zastanawiacie się też właśnie, co z energią potrzebną przecież do utrzymania łączności sieciowej pomiędzy odbiornikami, które technicznie nie są włączone. Jak wynika z testów redakcji TheFastCode, wartość potrzebnej do tego mocy mieści się w ok. 0,1–0,3 W (w zależności od wybranej żarówki). Aby przełożyć tę liczbę na 1 kWh, wyjdzie nam, że zostanie ona wygenerowana po ponad 9 miesięcy pracy w trybie czuwania. Z mojego ostatniego rachunku wynika, że 1 kWh kosztowała mnie dotychczas ok. 0,65 złotych. Czyli jak łatwo już policzyć, daje nam to jakieś 0,07 złotego na miesiąc. Dość marginalna sprawa.
Na podobnej zasadzie możemy obliczyć pobór mocy pojedynczej inteligentnej żarówki LED. Weźmy za przykład żarówkę o mocy 8 W. Przełóżmy znowu waty na kilowatogodziny, załóżmy, że światło włączone jest 8 godzin dziennie przez cały rok i przyjmijmy koszt z mojej ostatniej faktury za prąd jako wiążący. A wyjdzie nam coś mniej więcej takiego:
0,008 kWh x 0,65 zł x 8 h x 365 dni = 15,18 zł rocznie za jedną inteligentną żarówkę
Jednak dokładne wyliczenie poboru energii dla całego systemu inteligentnego oświetlenia jest w zasadzie niemożliwe do zrealizowania. Wiele zależy od wybranego zestawu, jego wielkości oraz indywidualnego modelu użytkowania. Producenci tacy jak Philips czy Sense chwalą się, że wg. ich badań zastosowanie systemu inteligentnego oświetlenia pozwoliło obniżyć rachunki za prąd o ok. 8 % w zestawieniu rocznym. Nawet jeśli więc na początku musimy zainwestować więcej w skompletowanie całego oświetlenia, to i tak inwestycja będzie opłacalna w dłuższej perspektywie.
Przeczytaj także: Jak przygotować się na blackout? Wystarczy zaledwie 230 zł
Inteligentne oświetlenie — koszt zestawów żarówek
Poniżej prezentujemy kilka przykładowych zestawów, które pomogą rozpocząć przygodę z inteligentnym oświetleniem we własnym domu. To proste rozwiązania, które nie wymagają zmian w instalacji, a które jednocześnie pozwolą na zapoznanie się z tematem i podjęcie ewentualnej decyzji o większej inwestycji.