Kosmos skrywa wiele wciąż nieodkrytych tajemnic. Nawet Układ Słoneczny ma obszary, których naukowcy do końca nie poznali. Jednym z takich miejsc jest Pas Kuipera. Obszar ten znajduje się w tzw. Zewnętrznym Układzie Słonecznym, na jego obrzeżach. Znajdują się tam ciała niebieskie, które mogły „przywędrować” z innych układów kosmosu. Obszar ten jest też siedliskiem dla wielu asteroid i planet karłowatych, z których poznaliśmy zaledwie kilka. Niektórzy astronomowie sądzą, że tu może istnieć tajemnicza Planeta 9, przez niektórych uważana jako czarna dziura.
Sprawdź też: Te modele Galaxy S22 Ultra kupisz TANIEJ z tego linku! Spiesz się, inflacja podwyższa ceny elektroniki!
Pas Kuipera – podstawowe informacje
Pas Kuipera to niesamowite miejsce. Jest bardzo rozległe, ciemne i tajemnicze. Znajduje się w tzw. Zewnętrznym Układzie Słonecznym. Rozciąga się za orbitą Neptuna. Obszar ten może też być siedliskiem wielu planet karłowatych. Krążą tu takie ciała niebieskie jak: Pluton, Haumea i Makemake. Co ciekawe, astronomowie uważają, że Pas Kuipera może zawierać obiekty kosmiczne przechwycone z innych układów. Obszar ten jest podobny do pasa asteroid, ale jest od niego znacznie większy – 20 razy szerszy i 20–200 razy masywniejszy.
Kiedy uformował się Układ Słoneczny, większość gazu, pyłu i skał zebrała się razem, tworząc Słońce i planety. Duże ciała niebieskie następnie wyrzuciły większość pozostałych szczątków w kierunku gwiazdy lub na zewnątrz Układu Słonecznego. Obiekty na obrzeżach Układu Słonecznego były wystarczająco daleko, aby uniknąć przyciągania grawitacyjnego np. Jowisza, co pozwoliło im pozostać na swoim miejscu. Tak właśnie mógł powstać Pas Kuipera, który zawiera pozostałości z początków Układu Słonecznego.
Skąd pochodzi nazwa tego obszaru? Otóż został nazwany na cześć holenderskiego astronoma Gerarda Kuipera, chociaż ten go nie odkrył. Naukowcy zbierali dane dotyczące tego obszaru przez wiele lat w celu rozpoznania go. W 1992 roku nazwano ten Pas nazwiskiem holenderskiego naukowca, który włożył wiele do badań tej części kosmosu.
Wielu naukowców twierdzi, że Pas Kuipera to obszar, w którym kończy się nasz Układ Słoneczny. Inni naukowcy natomiast podają, że granicą jest Obłok Oorta. Stanowi on kulisty rój bilionów komet luźno związanych z naszym Układem Słonecznym. Uważa się jednak, że zarówno Obłok Oorta, jak i Pas Kuipera są źródłami komet. Niektóre księżyce Układu Słonecznego, takie jak Tryton Neptuna i Phoebe Saturna, mogły pochodzić z tego regionu.
Najbardziej znane obiekty Pasa Kupiera to:
- Pluton – największe ciało niebieskie Pasa Kuipera. Jest to planeta karłowata, która w 2006 została zdegradowana z miana pełnoprawnej planety.
- Makemake – jest drugim najjaśniejszym obiektem w tym obszarze. Potrzebuje około 305 lat ziemskich, aby wykonać jedną podróż wokół Słońca.
- Eris – jedna z największych planet karłowatych w naszym Układzie Słonecznym. Ma skalistą powierzchnię, na której panują wyjątkowo niskie temperatury sięgające -243 stopni Celsjusza.
Dlaczego jeszcze Pas Kuipera jest tak ważny dla naukowców? Otóż, daje on spojrzenie na formowanie się naszego Układu Słonecznego. Astronomowie, biorąc „pod lupę” ten obszar, mogą być w stanie lepiej zrozumieć, w jaki sposób powstały planety i planety karłowate. Pas Kuipera to region, który dopiero zaczynamy odkrywać, a jego zrozumienie wciąż ewoluuje.
Co wiemy o Pasie Kuipera?
Obszar ten zawiera ważne wskazówki dotyczące początków naszego Układu Słonecznego. Jego kształt przypomina nadmuchany dysk lub donuta. Jego wewnętrzna krawędź zaczyna się na orbicie Neptuna. Ta planeta ma bardzo silny wpływ grawitacyjny na strukturę orbity pasa.
Astronomowie sądzą, że lodowe obiekty Pasa Kuipera są pozostałością po formowaniu się Układu Słonecznego. Gdyby nie było tam Neptuna, obiekty te mogłyby utworzyć planety naszego układu. Badacze, póki co zaobserwowali ponad 2000 ciał, co stanowi niewielki ułamek tego, co można tam znaleźć. Pas Kuipera może zawierać nawet setki tysięcy obiektów o szerokości co najmniej 100 kilometrów lub większej. Astronomowie sądzą, że niektóre asteroidy bliskie Ziemi są w rzeczywistości wypalonymi kometami, a większość z nich zaczęła podróż w Pasie Kuipera. Obszar ten zawiera też tzw. rodziny obiektów pochodzące z jednego ciała macierzystego. Przykładem takiej grupy jest Haumea składająca się z 9 ciał. Członkowie tej rodziny mają parametry orbitalne, które są znacznie bardziej podobne, niż można by się spodziewać.
Kiedyś obszar ten mógł skupiać więcej materii. Teraz jednak ulega erozji, ponieważ obiekty często zderzają się z innymi, a fragmenty kolizji wytwarzają mniejsze ciała, które mogą stać się kometami lub asteroidami. Warto dodać, że według szacunków, całkowita masa całego materiału w Pasie Kuipera wynosi nie więcej niż około 10 procent masy Ziemi.
Co ciekawe, duża liczba obiektów ma księżyce. To oznacza, że mają jeszcze mniejsze ciała, które je okrążają. Bywa też tak, że stanowią też obiekty binarne – są to pary ciał o stosunkowo podobnej wielkości lub masie, które krążą wokół punktu (wspólnego środka masy), który leży między nimi. Niektórzy naukowcy wskazują, że takim obiektem jest Pluton wraz ze swoim księżycem Charonem – ciała te są bowiem podobnej wielkości.
NASA już odwiedziła Pas Kuipera przy pomocy statku kosmicznego NASA Pioneer 10, który wszedł w przestrzeń poza orbitą Neptuna w 1983 roku. Jednak tak naprawdę to misja New Horizons przeleciała obok obiektu, który można uznać za jeden z ważniejszych w tym obszarze – chodzi o Plutona. Stało się to w lipcu 2015 roku.
Źródło: nasa, britannica, spacecenter, space