Pamięć u seniorów zwykle jest zawodna (choć nie wrzucamy wszystkich do jednego worka!), jednak istnieją różne sposoby na to, jak ją poprawić. Według najnowszych badań osoby starsze, które wypełniają wolny czas łamigłówkami czy grami planszowymi mogą mieć tak dobrą pamięć jak dwudziestolatkowie. Stwierdzono, że osoby powyżej 60 roku życia, które korzystają z różnych gier-łamigłówek wykazują większą zdolność do selektywnego pomijania czynników rozpraszających. W przypadku uczestników z tej samej grupy wiekowej zaangażowanych w gry strategiczne nie odnotowano jednak poprawy w zakresie pamięci czy koncentracji.
Spis treści
Ludzkie mózg jest skonstruowany ze 100 miliardów neuronów. To wyjątkowe dzieło natury, które umożliwia człowiekowi odkrywanie świata, zgłębianie różnorodnych mechanizmów, współtworzenie kultury i uczestniczenie w niej, ale również pozwala nam odczuwać wachlarz emocji — od gniewu po ekscytację. Mózg jednak prędzej czy później, spowalnia. Czy da się temu zapobiec?
W krajach rozwiniętych, jak na przykład w Europie, średnia oczekiwana długość życia w ciągu ostatnich dwóch dekad systematycznie wzrastała. W 2002 roku wynosiła 74,3 lata dla mężczyzn i 80,9 lat dla kobiet. W związku z tym ludzie w społeczeństwach cywilizowanych będą prawdopodobnie korzystać ze swojego mózgu przez coraz dłuższy okres. Na szczęście badania sugerują, że warto zadbać o zdrowie tego organu.
Demencja i kłopoty z pamięcią
Z wiekiem znacząco zmienia się sposób, w jaki działa nasz mózg. Inaczej utrzymujemy informacje w pamięci, a ta zdaje się być coraz bardziej krucha i ulotka. Czasami zawodzi, pojawiaj się szereg problemów, z którymi nie spotykamy się w młodym wieku. Pomimo ogromnego postępu, jaki poczyniono w dziedzinie medycyny, wciąż nie ma skutecznego lekarstwa na demencję. Leczenie demencji jest całkiem złożone, gdyż pod uwagę bierze się typ demencji, przyczyny jej występowania oraz potrzeby indywidualne każdego pacjenta. Stosuje się różne podejście, a w tym między innymi leczenie farmakologiczne czy terapie behawioralne.
Te pierwsze stosuje się zwłaszcza przy demencji takiej jak choroba Alzheimera, gdyż na rynku dostępne są leki, które pomagają w łagodzeniu objawów lub opóźnianiu postępu choroby. W kontekście terapii behawioralnej obejmuje ona edukowanie pacjentów oraz ich opiekunów na temat radzenia sobie z niepożądanymi zachowaniami, uczy odpowiednich strategii komunikacyjnych i radzenia sobie codziennymi wyzwaniami, które stoją przed osobą chorą oraz jej opiekunem.
Częstą wskazówką od specjalistów medycznych jest również wspomaganie aktywności fizycznej oraz umysłowej seniorów tak, aby obniżyć ryzyko wystąpienia choroby. Ważnym elementem wciąż pozostaje wsparcie najbliższych, którzy pomagają osobie chorej w nowej rzeczywistości poprzez różne działania. Leczenie demencji powinno być dostosowane indywidualnie do potrzeb i stanu zdrowia pacjenta.
Naukowcy dokładają zaś wszelkich starań, aby opracować efektywne narzędzie do walki z demencją i jej podtypami. Realizują między innymi projekt, którego celem jest opracowanie aplikacji na smartfona. Według założeń ma ona być używana do wczesnego wykrywania choroby Alzheimera. Model ten jest w stanie rozpoznawać pacjentów z demencją typu alzheimerowskiego od osób zdrowych z dokładnością od 70% do 75%. Badanie to otwiera nowe perspektywy dla szybkiej, niedrogiej i powszechnie dostępnej diagnozy tej poważnej choroby neurodegeneracyjnej.
Gry-łamigłówki wspomagają pamięć u seniorów
W miarę starzenia się zmniejszają się zdolności poznawcze. Szczególnie widoczne jest osłabienie tzw. pamięci roboczej. Jest ona odpowiedzialna za krótkotrwałe utrzymanie w pamięci informacji istotnych dla innych procesów takich jak podejmowanie decyzji. Okres najwyższej sprawności pamięci roboczej przypada między 20. a 30. rokiem życia. Z wiekiem ulega ona wyraźnemu upośledzeniu. Według najnowszych badań pamięć u seniorów da się poprawić. Wykazano, że łamigłówki mają niezwykłą właściwość wspierania zdolności umysłowych seniorów.
Badania przeprowadzone przez zespół naukowców z Uniwersytetu w Yorku sugerują, że granie w gry znacząco wspomaga pamięć u seniorów. Jedna z badaczek, dr Fiona McNab (Wydział Psychologii Uniwersytetu w Yorku), zwróciła uwagę, że dotychczas przeprowadzone badania skupiało się na grach akcji, które ze względu na istotną szybkość reakcji, śledzenie celu poprawiają koncentrację i pamięć. Najnowsza analiza wykazuje, że gry akcji wcale nie dają młodym dorosłym tak znaczących korzyści pod tym względem.
Pracuje na wydziale psychologii Uniwersytetu w Yorku. Badała pamięć roboczą i uwagę, zajmując się kontrolą dostępu do pamięci roboczej i identyfikacją zmian w układzie dopaminowym związanych z treningiem pamięci roboczej. – zaznacza kobieta — Wydaje się natomiast, że elementy strategiczne takie jak planowanie, rozwiązywanie problemów — stymulują pamięć i uwagę u młodych ludzi. Nie widzimy tego efektu u starszych, jednak kolejne badania będą potrzebne, aby zrozumieć, dlaczego tak się dzieje. Nie możemy wykluczyć, że gry strategiczne są łatwiejsze dla ludzi starszych niż dla młodszych i że to poziom wyzwania jest istotny dla pozytywnego wpływu na pamięć.
Dr Fiona McNab z Wydziału Psychologii Uniwersytetu w Yorku.
Jak zauważył dr Joe Cutting, jeden z badaczy zaangażowanych w badanie, u starszych osób zagadki logiczne wykazywały całkiem zdumiewającą zdolność do pobudzania umiejętności poznawczych. W efekcie pamięć i zdolność skupienia seniorów dorównywała tym samym umiejętnościom u osób dwudziestokilkuletnich, które nie były zaangażowane w gry logiczne.
Wyzwanie, które czeka naukowców w przyszłości, będzie próbą wyjaśnienia, dlaczego różne rodzaje gier wpływają na mózg w różnoraki sposób. Czy będą to tylko powiązania z wiekiem oraz, czy istnieje powiązanie między tym, w jaki sposób umysł ludzki przechowuje informacje u osób starszych?
Aktywny umysł przekłada się na lepszą pamięć u seniorów, ale nie tylko. Co robić, aby demencja nie zagrażała Ci w przyszłości?
Działania profilaktyczne w kontekście demencji są kluczowe, jak wspomnieliśmy, współczesna medycyna na ten moment nie posiada efektywnego lekarstwa na to schorzenie. Jedno z badań, na które powołuje się medonet.pl określa, że czytanie książek lub granie na instrumencie zmniejsza ryzyko demencji aż o 23%. Joga i taniec z kolei zwiększają ochronę przed problemami tego typu, a dołączając do klubu seniora lub dedykowanego wolontariatu obniżamy ryzyko wystąpienia choroby o 7%.
Niedawno pisaliśmy też o badaniach, według których osoby w wieku senioralnym powinny być zaangażowane w różne działania wolontariackie, które wspomagają interakcje społeczne, ale również wspierają funkcje poznawcze. Większość badań realizowanych w tym obszarze wskazuje, że najlepszym, profilaktycznym działaniem jest zróżnicowane stymulowanie mózgu. Istnieje wiele czynności, które można włączyć do codziennego życia, a które z drugiej strony mogą być szalenie korzystne w kontekście zachowania sprawności mózgu. Żeby pamięć u seniorów wciąż dopisywała, należy koniecznie wdrożyć kilka, nieskomplikowanych czynności, które z pewnością nie przyniosą żadnych strat, ale już korzyści tak!
Jak podaje Marek Matacz w swoim artykule zrealizowanym dla zdrowie.pap.pl, Zespół z Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technologicznego przeanalizował dostępne dane naukowe na temat działań, które należy podejmować, aby zachować mózg w jak najwyższej sprawności. Badania opublikowano na łamach periodyku „Brain Sciences”, a wyróżniono w nim trzy, kluczowe elementy.
Pierwszym elementem, chyba bez zaskoczeń jest aktywność fizyczna. „Aktywny styl życia pomaga rozwinąć centralny układ nerwowy i przeciwdziała starzeniu się mózgu” – zaznaczają autorzy opracowania. Regularna aktywność fizyczna, bez cienia wątpliwości, ma pozytywny wpływ na zdrowie mózgu i ciała. Nic tego nie zastąp.
Interakcje społeczne, relacje międzyludzkie — jak zwał, tak zwał! Faktem jest, że pomimo niezaprzeczalnie różnych preferencji, satysfakcjonujące relacje z innymi „wspierają liczne, złożone biologiczne procesy, które zapobiegają spadkowi wydolności mózgu” – twierdzi prof. Hermundur Sigmundsson, jeden z autorów publikacji. Niektórzy otaczają się licznymi towarzyszami w podróży zwanej życiem, inni cenią sobie spokojne życie, w samotności domowego zacisza. Obie opcje są okej, choć jedna z nich (przynajmniej z naukowego punktu widzenia) nie jest wystarczająca. Jako gatunek społeczny, potrzebujemy swojego „stadka”.
Trzecim, ostatnim aspektem wyróżnionym przez zespół norweskich naukowców jest życie z pasją. Oddawanie się fascynującym zainteresowaniom, zdobywanie nowej wiedzy i podejmowanie wyzwań „może być decydującym, napędzającym czynnikiem, który prowadzi do ciągłej nauki. Z czasem, wpływa to na rozwój i podtrzymanie połączeń neuronów w mózgu” – podkreśla prof. Sigmundsson”.
Źródło: cell.com, medonet.pl