Naukowcy zidentyfikowali grupę neuronów w mózgu myszy, które odpowiadają za powstawanie negatywnych emocji i przewlekły stres. Czy to zalążek do wynalezienia panaceum na chorobę, jaką jest na przykład depresja? Dlaczego to płeć piękna narażona jest dużo bardziej na stres?
Jak podaje czasopismo „Nature Neuroscience” naukowcy ze szwedzkiego Karolinska Institutet są coraz bliżej odkrycia przyczyn chorób afektywnych, do których zalicza się również depresję. W ramach realizowanych badań wykorzystano zaawansowane techniki badania mózgu — wśród nich należy wymień optogenetykę oraz technologię Neuropixels, której działanie opiera się na elektrodach rejestrujących symultanicznie aktywność kilkuset neuronów. Dzięki użyciu tych technologii nauwkocy zidentyfikowali grupę neuronów w mysim mózgu, która jest odpowiedzialna za kontrolowanie i powstawanie negatywnych emocji. Neurony te łączą tak zwane podwzgórze z uzdeczką, czyli parzystą strukturę, która wchodzi w skład nadwzgórza.
Wzmożone lęki, huśtawka nastrojów, obniżenie odporności, szwankujące ciało, kłopoty ze snem, z życiem seksualnym… Chociaż w teorii dużo rzadziej spotykamy na swojej drodze niedźwiedzia niż nasi przodkowie (choć pewnie słyszeliście historie starszego pokolenia dotyczące drogi przez góry i doliny do szkoły:)), wciąż reagujemy tak samo — stresem. Przewlekły stres to „przekleństwo naszej cywilizacji„. Naturalna reakcja organizmu na trudne sytuacje w życiu rodzinnym czy zawodowym zwykle mobilizuje do działania, ale gdy stres nie odpuszcza, gdy przedłuża się, może doprowadzić do wyniszczenia organizmu. To powoduje szereg niezwykle przykrych konsekwencji — od depresji po udar mózgu. Wszystko jednak wskazuje na to, że naukowcy zajmujący się neuronauką są coraz bliżej odkrycia przyczyn takiego stresu.
Nowe technologie pomogą w odkryciu przyczyn przewlekłego stresu
Jak podaje serwis neuropsychologia.org optogenetyka jest mariażem pomiędzy optyką i genetyką, powstała ponad dekadę temu jako odpowiedź na problemy czyhające na neuronaukowców. Otóż klasyczne techniki, które były wykorzystywane do badania i kontrolowania funkcji mózgu, do tej pory miały swoje ograniczenia. Stosowane dotychczasowo stymulacje elektryczne czy środki farmakologiczne nie funkcjonowały w sposób należyty, ponieważ te pierwsze działały nieselektywnie na wszystkie typy komórek, drugie natomiast nie zapewniały potrzebnej szybkości.
Nowa metoda, optogenetyka, precyzyjnie (pod względem czasowym i przestrzennym) zapewnia możliwość manipulowania aktywnością wybranych neuronów i innych komórek pobudliwych przy wykorzystaniu światła oddziałującego na światłoczułe białka zlokalizowane na błonie komórkowej badanych komórek. Dzięki zastosowaniu tej metody naukowcy aktywowali grupę neuronów w mózgu myszy. Badanie polegało na tym, że myszy wchodziły do pustego pomieszczenia. Niedługo po tym zaczęły go unikać ze względu na strach.
Powołując się na informacje zawarte na stronie cambridgeneurotech.com, wspomniana technologia Neuropixels polega na wszczepieniu miniaturowych, cyfrowych głowic, które wykorzystując niskonapięciowe połączenie z wieloma kanałami, dostarcza informacji na temat funkcjonowania mózgu m.in. myszy laboratoryjnych.
To bardzo ekscytujące, że teraz rozumiemy, które neurony tej ścieżki w mózgu kontrolują negatywne emocje. Jeśli zrozumiemy, w jaki sposób powstają negatywne sygnały w mózgu, będziemy mogli również poznać mechanizmy leżące u podłoża chorób afektywnych, w tym np. depresji, a to otworzy drogę do opracowania nowych leków.
Skomentował jeden z autorów pracy, prof. Konstantinos Meletis.
Przewlekły stres występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn
To nie koniec ciekawych doniesień! W ramach badań naukowcy ustalili, że neurony powiązane z negatywnymi emocjami oraz przewlekłym stresem mają receptory dla estrogenów. Jest to możliwe wytłumaczenie teorii związanej z tym, że kobiety są bardziej podatne na stres niż mężczyźni.
Zaobserwowano, że samice, które były poddawane tym samym, nieprzewidywalnym i stresogennym sytuacjom utrzymywały znacznie dłużej reakcję na stres niż samce.
Od dawna wiadomo, że lęki i depresja są częstsze u kobiet niż u mężczyzn, ale nie znaliśmy żadnego biologicznego mechanizmu, który by to tłumaczył. Odkryty przez szwedzki zespół mechanizm może tłumaczyć te różnice między płciami.
– Powiedziała współautorka pracy prof. Marie Carlen.
Raczej ciężko będzie wyeliminować stres z życia codziennego, ale na pewno nie można sobie pozwolić na to, by ten kumulował się w naszym organizmie. Przewlekły stres to przyczyna wielu chorób, stąd dla długiego i spokojniejszego życia, warto nauczyć się skutecznie z nim walczyć.