Zależnie od pory dnia Słońce widzimy jako niezwykle jasny biały, żółty, pomarańczowy lub czerwony obiekt na niebie. Zmiany te zawdzięczamy głównie atmosferze Ziemi. Jednak nawet gdybyśmy ją opuścili, to nigdy nie widzielibyśmy słońca takim, jakim jest. A to z prostej przyczyny: jesteśmy ograniczeni tylko do niezwykle wąskiego spektrum światła, które nazywamy z tego powodu światłem widzialnym.
Słońce, jakiego nie widziałeś i nie zobaczysz
Słońce natomiast promieniuje w znacznie szerszym zakresie. I chociaż tego nie widzimy, to sami możemy to odczuć na własnej skórze – i to dosłownie. To właśnie dzięki promieniowaniu w ultrafiolecie możemy się opalić. Natomiast uczucie ciepła po wyjściu bezpośrednio na promienie słoneczne odczuwamy dzięki promieniowaniu podczerwonemu – to dzięki niemu Ziemia nie jest zamarzniętym, jałowym kawałkiem skały w kosmosie.
To jednak wciąż dopiero początek spektrum światła emitowanego przez Słońce. Kolejnym przykładem może być promieniowanie rentgenowskie, które – na całe szczęście – jest skutecznie blokowane przez ziemską magnetosferę, co czasami widać podczas zjawiska zorzy polarnej. Jednak poza nią promieniowanie RTG ze Słońca jest już jak najbardziej dostrzegalne. Oczywiście, nie przez ludzi, a przez złożone detektory wchodzące w skład niektórych teleskopów kosmicznych.
NuSTAR pokazuje Słońce, jakiego się nie spodziewaliśmy
Przykładem takiego urządzenia jest Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR), który wykonał właśnie niesamowite zdjęcia Słońca w tym konkretnym spektrum promieniowania. Warto tu dodać, że NuSTAR nie powstał do obserwowania Słońca, a wręcz przeciwnie – jego celem są obiekty spoza Układu Słonecznego, jak Czarne Dziury, Super Nowe, czy zderzające się gwiazdy. Jednak jak widać, sprawdza się również przy obserwowaniu naszej macierzystej gwiazdy, która – na całe szczęście – nie ma jak na razie nic wspólnego z kosmicznymi katastrofami.
Dzięki temu możemy zobaczyć, jak wygląda Słońce, jeśli weźmiemy pod uwagę tylko wysokoenergetyczne promieniowanie RTG. I oczywiście siatka została tu nałożona tylko po to, abyśmy mieli lepsze pojęcie o tym, w których miejscach występują te jasne plamy – Słońce oczywiście nie posiada takich linii widocznych w promieniach RTG.
A co z tym ładnym Słońcem z grafiki tytułowej?
No cóż, raczej nie tego się spodziewaliście, prawda? Jak to mawiał klasyk: spokojnie, zaraz się rozkręci. To, że NuSTAR jest czuły tylko na wysokoenergetyczne promieniowanie RTG wywołane przez flary słoneczne, nie oznacza, że nasza gwiazda w tym zakresie jest niemal nieaktywna. Tu do akcji wchodzi japońska misja Hionde i jej teleskop rentgenowski XRT, który już został zaprojektowany z myślą o niskoenergetycznym promieniowaniu RTG, co możecie zobaczyć na poniższym zdjęciu – już bardziej przypomina to naszą gwiazdę, prawda?
Świetnym uzupełnieniem tego zestawu jest także obraz uzyskany przez Atmospheric Imaging Assembly (AIA) na Obserwatorium Dynamiki Słonecznej (SDO) NASA, reprezentowany jako czerwony, który widzi Słońce w ultrafiolecie.
Natomiast z nałożenia na siebie danych uzyskanych z tych wszystkich teleskopów dostajemy następujący obraz:
NuSTAR fotografuje Słońce – ale po co?
Nie oszukujmy się: raczej nie z powodów czysto estetycznych. Nawet bez udziału NuSTAR widać flary słoneczne na pozostałych teleskopach. Pamiętajmy jednak, że teleskopy kosmiczne nie są generatorami ładnych tapet na pulpit, a aparaturą badawczą. Natomiast celem obserwowania Słońca przez ten teleskop jest odkrycie, dlaczego korona Słoneczna, czyli zewnętrzna część naszej gwiazdy, jest przynajmniej stukrotnie gorętsza, niż powierzchnia naszej gwiazdy.
O jak wielkich różnicach tu mowa? Otóż powierzchnia Słońca ma około 5500 stopni Celsjusza, a korona słoneczna już około 2-3 milionów stopni Celsjusza. Niektórzy naukowcy podejrzewają, że to kwestia związana z powstawaniem nanoflar słonecznych, które mają być w stanie rozgrzewać koronę słoneczną do tak absurdalnych temperatur. NuSTAR ma natomiast pomóc im to zweryfikować.