Abonament RTV to jedna z powszechnie krytykowanych opłat obowiązujących w Polsce. Podobne rozwiązania są jednak stosowane także w innych krajach. W niektórych miejscach zrezygnowano z jej stosowania, jednak kończy się na tym, że obywatele i tak płacą, tylko… w inny sposób.
Spis treści
Czym jest abonament RTV?
Abonament RTV to jeden ze sposobów finansowania mediów publicznych. W założeniach ma on umożliwiać radiu i telewizji realizowanie misji, która zgodnie ze stosowną ustawą polega na oferowaniu „zróżnicowanych programów i innych usług w zakresie informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu, cechujących się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością”.
Teoretycznie pieniądze z abonamentu powinny umożliwiać publicznym nadawcom realizowanie istotnych przedsięwzięć i audycji wysokiej jakości, nawet jeśli te projekty nie mają zbyt dużego potencjału komercyjnego, przez co prywatne stacje się ich nie podejmują. Może to być pokazywanie spektakli teatralnych, wydarzeń kulturalnych lub np. imprez sportowych z udziałem Polaków, w przypadku których nadawca musi ponieść bardzo duże wydatki za prawa do transmisji.
Przez to, że media publiczne są finansowane przez wszystkich obywateli, możemy wymagać od nich więcej, niż od prywatnych nadawców i w większym stopniu je kontrolować. Przykładowo TVP publikuje szczegółowe rozpiski pokazujące co do sekundy, ile czasu na przedstawienie stanowisk poszczególnych grup polityków poświęcono w danym kwartale.
Abonament RTV w Polsce w praktyce
W Polsce obowiązek opłacania abonamentu RTV jest związany nie z samym oglądaniem lub słuchaniem audycji w mediach publicznych, lecz z posiadaniem urządzenia, które umożliwia natychmiastowy odbiór takich programów. Urządzenia takie jak telewizory zgodnie z przepisami powinny być zarejestrowane, a następnie należy wnosić opłaty za pośrednictwem Poczty Polskiej.
CZYTAJ TAKŻE: Abonament RTV nie obowiązuje w przypadku Smart TV? Oto co mówią prawnicy, Poczta Polska i KRRiT
Aktualne stawki abonamentu RTV w Polsce to 8,70 zł miesięcznie za radioodbiornik (104,40 zł rocznie) i 27,30 zł miesięcznie za odbiornik telewizyjny lub telewizyjny i radiofoniczny (327,60 zł rocznie). Osoby wnoszące opłatę z wyprzedzeniem za dłuższy okres, niż miesiąc, mogą otrzymać zniżkę. Niektórzy są zwolnieni z opłacania abonamentu.
W rzeczywistości w Polsce zdecydowana większość osób, które teoretycznie muszą płacić abonament RTV, wcale tego nie robi. W ostatnich latach odsetek płacących nawet nie zbliża się do połowy zobowiązanych.
Niektórzy uważają, że media publiczne nie realizują prawidłowo swojej misji i nie chcą płacić na ich rzecz. Inne osoby oglądają lub słuchają publicznych stacji bardzo rzadko, lub w ogóle, a telewizor 65 cali lub inny, mimo że jest podpięty do dekodera lub anteny, służy im raczej jako ekran do gier z konsoli lub treści z platform VOD. Prawo w takiej sytuacji nadal nakazuje płacić abonament, jednak u znacznej części użytkowników budzi to sprzeciw na zasadzie „dlaczego mam płacić za to, że teoretycznie mógłbym z czegoś korzystać, skoro tego nie robię?”.
Pojawiają się również opinie, że skoro obowiązuje abonament RTV, to np. w TVP nie powinno być reklam. Tymczasem w Polsce publiczne media mają wpływy z abonamentu uzupełnione o rekompensaty z budżetu państwa i oprócz tego zarabiają na reklamach.
CZYTAJ TAKŻE: Abonament RTV nie obowiązuje w przypadku Smart TV? Oto co mówią prawnicy, Poczta Polska i KRRiT
Są też osoby po prostu wychodzące z założenia, że dopóki mogą unikać jakiejś opłaty, to będą to robić, bo w ten sposób zaoszczędzą pieniądze. W przypadku abonamentu RTV nie jest to trudne. Owszem, za brak płatności grozi kara w wysokości 30-krotności miesięcznej opłaty. Tyle że najłatwiej ją wyegzekwować od osób, które kiedyś zarejestrowały urządzenie na poczcie, ale przestały płacić abonament.
Jeśli nigdy nie rejestrowaliśmy telewizora ani radioodbiornika, może do nas przyjść kontroler z Poczty Polskiej. Nie mamy jednak obowiązku wpuszczać go do środka. Kontroler nie nałoży na nas kary, jeśli nie zweryfikuje, czy mamy niezarejestrowany odbiornik radiowy i telewizyjny, a także czy jest on podłączony i działa. Gdy nie wpuścimy kontrolera do mieszkania, może on jedynie sporządzić notatkę na ten temat i podjąć kolejną próbę w innym terminie.
CZYTAJ TAKŻE: Abonament RTV nie obowiązuje w przypadku Smart TV? Oto co mówią prawnicy, Poczta Polska i KRRiT
Abonament RTV w innych krajach
Wiemy już, jak wygląda sprawa z abonamentem RTV w Polsce. Pozostaje jeszcze pytanie, jak uregulowano tę kwestię w innych krajach.
W Wielkiej Brytanii odpowiednikiem naszego abonamentu jest opłata TV Licence naliczana od domu i obowiązująca w sytuacji oglądania dowolnej stacji na żywo lub dowolnego materiału z BBC iPlayer. W skali roku TV Licence wynosi 169,5 funtów, co w bezpośrednim przeliczeniu daje niecałe 855 złotych. Za niepłacenie grożą kary w wysokości do 1000 funtów (ok. 5040 zł) lub nawet od trzech do sześciu miesięcy więzienia. Z opłaty jest jednak zwolniona część grup.
CZYTAJ TAKŻE: Abonament RTV nie obowiązuje w przypadku Smart TV? Oto co mówią prawnicy, Poczta Polska i KRRiT
W Niemczech działalność publicznych nadawców jest finansowana z abonamentu. Opłatę musi płacić każde gospodarstwo domowe, niezależnie od tego, czy posiada odpowiednie urządzenie do odbioru audycji. Wysokość abonamentu to 18,36 euro miesięcznie (niecałe 79 zł).
Czy w ogóle jest możliwe, by w danym kraju zlikwidowano klasyczny abonament RTV? Odpowiedź jest twierdząca, tyle że w takiej sytuacji mogą być konieczne dalsze kroki: prywatyzacja (wtedy przestaniemy mieć do czynienia z mediami publicznymi) lub wprowadzenie innych opłat.
W Finlandii w 2012 roku zlikwidowano abonament RTV, jednak w przypadku dochodu przekraczającego 14 tysięcy euro (ok. 60 060 zł) rocznie płaci się podatek w wysokości 2,5% dochodu, jednak nie więcej, niż 163 euro (ok. 699 zł). Z kolei we Włoszech w 2016 roku wliczono opłatę abonamentową do rachunków za prąd. Opłata dotyczy osób posiadających telewizor i jej wysokość jest stała (rocznie 70 euro, czyli ok. 300 zł) niezależnie od tego, ile dokładnie urządzeń oraz nieruchomości się posiada.
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu! Jeśli lubisz oglądać sport i masz krótką chwilę, wypełnij naszą ankietę na temat wypoczynku i oglądania Euro 2024 oraz Igrzysk Olimpijskich w Paryżu.
Źródło: Poczta Polska, TVP, polishexpress.co.uk, londynek.net, timetax.pl, euractiv.pl, wirtualnemedia.pl. Zdjęcie otwierające: PawelKacperek / Shutterstock
Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.