Konwertowanie książek elektronicznych na format EPUB. Poradnik dla fanów e-booków

Książki elektroniczne mogą być w różnych formatach — ale jeden z nich sprawdza się najlepiej. EPUB, standard służący do publikowania e-booków, został opracowany w 2007 roku i w zasadzie zawładnął światem czytników. Jeśli w waszych cyfrowych bibliotekach dominują pliki z innymi rozszerzeniami, to warto przekonwertować je na format EPUB, gdyż daje on największy komfort podczas lektury. Konwertowanie książek jest naprawdę proste. Pokażemy wam, jak to zrobić.

Są osoby, dla których książka nieodmiennie kojarzy się obecnością fizycznego obiektu, szeleszczącego papieru oraz charakterystycznego zapachu (w praktyce to zapach papieru, farby drukarskiej i kleju). Zapełnione książkami regały mają wskazywać na status społeczny ich właściciela, a posiadanie biblioteki w domu może być postrzegane jako znak bogactwa i wykształcenia.

Nie wszystkim osobom takie tradycyjne podejście odpowiada, książki w tradycyjnej formie uważają za siedlisko kurzu i alergenów oraz niepotrzebne marnowanie przestrzeni. Co nie znaczy, że nie czytają. Po prostu ich biblioteki mają niematerialną formę i zawierają się w jednym niewielkim, niepozornym urządzeniu, jakim jest czytnik e-booków. Jeśli interesuje was zakup tego typu urządzenia, to zerknijcie do naszego rankingu najlepszych czytników (według nas może to być też świetny prezent dla rodziców lub dziadków).

EPUB zdominował świat czytników

W świecie elektronicznych książek stosowanych jest wiele formatów plików. Różnią się pod wieloma względami i są bardziej lub mniej uniwersalne albo stosowane tylko na określonych urządzeniach. Różne formaty e-booków służą różnym potrzebom i mają unikalne cechy:

• EPUB (Electronic Publication) — najbardziej uniwersalny format e-booków, który dynamicznie dostosowuje się do rozmiaru ekranu urządzenia. Jest idealny dla fikcji, literatury non-fiction i każdego tekstu, gdzie elastyczność formatowania jest kluczowa.
• MOBI/AZW/AZW3 (Amazon Kindle) — format MOBI był używany głównie na urządzeniach Kindle, a AZW to jego bardziej zaawansowana wersja, z lepszą kompresją i szyfrowaniem.
• PDF (Portable Document Format) — format, który zachowuje oryginalny wygląd dokumentu, w tym układ strony i grafikę. Idealny dla materiałów zawierających dużo grafik, takich jak podręczniki, czasopisma czy dokumenty.
• TXT i RTF — proste formaty tekstowe bez zaawansowanego formatowania. Dobry wybór dla prostych dokumentów tekstowych.
• CBR/CBZ/CBC — formaty plików archiwów obrazów, które są powszechnie używane do przechowywania i dystrybucji komiksów. Składają się z serii plików graficznych, które są ponumerowane i nazwane w określony sposób, aby umożliwić ich wyświetlanie w sekwencji.
• DjVu — format plików graficznych używany do kompresji obrazów zeskanowanych, takich jak książki, czasopisma i mapy. Może osiągnąć bardzo wysoki stopień kompresji, przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości obrazu.

Jako ebooki mogą być też traktowane pliki:

• CHM — służą do przechowywania dokumentów HTML i powiązanych multimediów w jednym skompresowanym pliku,
• FB2 — format e-booków opracowany w Rosji,
• LIT — rodzaj formatu Microsoft Reader eBook File,
• LFR — format korzystający z eBooków Sony BBeB, który opiera się na XHTML i może zawierać obrazy i inne treści multimedialne,
• PRC — pliki danych utworzone dla Mobipocket eBook Reader,
• PDB — dawniej popularny format, który obsługiwał wiele rodzajów dokumentów, m.in. e-booki,
• PML — plik języka znaczników Pal, zawiera układ pliku PDB (zawierającego różne pliki danych) do wyświetlenia na urządzeniu Palm,
• RB — zawartość eBooka Rocket dla urządzeń wyprodukowanych przez Nuvo Media,
• TCR —  format plików wprowadzony dla na początku lat 90. dla palmtopów Psion Series 3.

Spośród nich na czytnikach e-booków, bo przecież głównie w taki sposób „konsumujemy” elektroniczne książki, króluje jeden format — zwłaszcza od kiedy Amazon porzucił format MOBI na rzecz EPUB (Electronic Publication). Format ten jest szeroko akceptowany i kompatybilny z wieloma czytnikami e-booków, aplikacjami i urządzeniami. To różnica między nim a MOBI/AZW, które ograniczały się do urządzeń Kindle.

EPUB jest elastyczny i dostosowuje się do różnych rozmiarów ekranów, co ułatwia czytanie na różnych urządzeniach. To jego główna zaleta względem PDF, który zachowuje stały układ strony, co niekoniecznie sprawdza się na niewielkich ekranach czytników. Dlatego konwertowanie książek elektronicznych to najczęściej zmiana na format EPUB.

Co wyróżnia format EPUB?

Format EPUB, będący standardem dla e-booków, oferuje szereg funkcji, które zapewniają elastyczność i ulepszają doświadczenie czytania. Kluczowa jest możliwość tworzenia zaawansowanych układów strony i dostosowania się tekstu do rozmiaru i orientacji ekranu urządzenia, co ułatwia czytanie na różnych urządzeniach, od smartfonów po duże tablety.

Dochodzi tu elastyczność w zakresie wielkości czcionki i zastosowanego fontu, a także możliwość włączania hiperłączy czy wstawiania grafiki wektorowej i rastrowej. Format EPUB pozwala też na wbudowanie metadanych, możliwość zastosowania DRM oraz tworzenie adnotacji i notatek. Nie zapomnijmy o licznych opcjach dostępności. Format EPUB wspiera np. czytanie ekranu dla osób niewidomych i niedowidzących.

Należy pamiętać, że choć format EPUB oferuje wiele funkcji, ich obecność i dostępność mogą zależeć od konkretnego oprogramowania i urządzenia, na którym jest wyświetlany e-book.

Aplikacje do czytania plików EPUB

Oprogramowanie do czytania plików EPUB można pobrać dla wszystkich głównych platform komputerowych, np. Adobe Digital Editions czy Calibre (tylko niech was nie odstraszy interfejs). Odpowiednie aplikacje ściągniemy także na urządzenia mobilne, to m.in. Google Play Books czy ReadEra na Androida i iOS (mamy dla was dużo więcej propozycji aplikacji do czytania na smartfony) oraz Apple Books na macOS i iOS. Większość nowoczesnych przeglądarek internetowych obsługuje również wtyczki do czytania EPUB.

Do czytników dodatkowego oprogramowania nie potrzeba, tutaj obsługa formatu EPUB jest oczywista. Przynajmniej obecnie, dawniej bowiem najpopularniejsze czytniki — Amazon Kindle — nie wspierały tego formatu, a użytkownicy musieli konwertować pliki na format MOBI. Na szczęście te czasy są już za nami.

Aplikacje do tworzenia plików EPUB

Jeśli macie tekst książki na przykład w formacie RTF lub TXT, utworzenie pliku EPUB nie będzie większym problemem. Można do tego wykorzystać płatne aplikacje lub bezpłatne, ogólnodostępne alternatywy.

Pliki EPUB można też tworzyć na oprogramowaniu dla komputerów Mac i urządzeń z iOS. Pozwala na to aplikacja Pages. Jest też wieloplatformowa, open source’owa aplikacja Sigil. Eksport książkowych plików do formatu EPUB jest też możliwy przy użyciu ABBYY FineReader, Adobe InDesign, Booktype, Feedbooks, LibreOffice Writer, Serif PagePlus czy Google Docs. W przypadku tej ostatniej aplikacji wystarczy na przykład dokument, nad którym pracujecie, pobrać w postaci pliku EPUB.

Osobiście często do konwertowania książek do EPUB wykorzystuję narzędzia online, np. Convertio (w bezpłatnej wersji jest ograniczenie liczby plików na dobę). Wystarczy skorzystać z wyszukiwarki Google, jest tego pełno w internecie.

Konwertowanie książek. Formaty i narzędzia

Żonglowanie formatami nie jest trudne (może nieco bardziej pracochłonne w przypadku zabezpieczonych plików lub bardziej skomplikowanych dokumentów w PDF) i można w tym celu wykorzystać wiele narzędzi. Skupimy się tutaj na zmianie MOBI na EPUB oraz PDF na EPUB, ale opisywane narzędzia mogą być wykorzystane do konwersji wielu innych formatów.

Popularnym oprogramowaniem do czytania i zarządzania e-bookami jest Adobe Digital Editions, które również pozwala na konwersję plików do formatu EPUB. W sieci znaleźć można też różne strony internetowe, takie jak Zamzar czy Online-Convert, które oferują bezpłatną konwersję plików online. Są one przydatne, gdy nie chcesz instalować dodatkowego oprogramowania.

Największe możliwości ma bezpłatny program Calibre. To wszechstronne, bezpłatne narzędzie do zarządzania e-bookami, które umożliwia konwersję między wieloma formatami, w tym EPUB, MOBI i PDF. Jest łatwe w obsłudze i oferuje liczne opcje dostosowania książek elektronicznych. Poniższe przykłady przygotowaliśmy właśnie w programie Calibre.

Na czym polega konwertowanie książek elektronicznych do formatu EPUB?

Zacznijmy od tego, na czym polega cały proces, aby zmienić plik z elektroniczną książką na format EPUB. To, po pierwsze, przerobienie książki do formatu HTML — wymaga zmiany formatowania nagłówków, tabel czy akapitów, na właściwe znaczniki HTML. Po drugie jest to dostosowanie książki do ekranu e-czytnika, czyli przekształcenie tekstu na postać linearną.

Podczas konwertowania dokumentów do formatu EPUB, istnieje szereg ustawień, które można dostosować, aby uzyskać optymalny wynik, m.in. rozmiar i typ czcionki, marginesy i interlinia, styl i wielkość nagłówków, metadane, formatowanie tekstu czy rozmiar i umiejscowienie obrazów w dokumencie.

Narzędzia takie jak Calibre oferują wiele z tych opcji, co pozwala na szeroką personalizację e-booków. Ważne jest, aby pamiętać, że nadmierne dostosowanie może wpłynąć na uniwersalność pliku EPUB, który powinien być czytelny na różnych urządzeniach i w różnych programach.

Konwertowanie książek z PDF do EPUB

Format PDF (Portable Document Format) może zawierać różne interaktywne elementy, które nie zawsze są dostępne lub kompatybilne z formatem EPUB. Należą do nich np. linki wewnętrzne i zewnętrzne, interaktywne formularze, multimedia i animacje, a także przyciski i interaktywne elementy sterujące. Co nie zmienia faktu, że w przypadku kilkucalowych ekranów czytników e-booków, EPUB zdecydowanie sprawdza się lepiej.

W programie Calibre wystarczy wybrać książkę do skonwertowania, ustawić docelowy format i ewentualnie dostosować ustawienia (albo zdać się na domyślne parametry). Potem wystarczy wcisnąć OK na dole okna i gotowe.

Problemem są pliki PDF, które nie zawierają tekstu, tzn. nie da się go zaznaczyć i skopiować, bowiem są one złożone ze skanów. Wtedy, zanim zaczniemy konwertować plik, należy najpierw wydobyć tekst za pomocą oprogramowania OCR (Optical Character Recognition, czyli optyczne rozpoznawanie znaków), czyli technologii, która umożliwia rozpoznawanie tekstów z obrazów i plików graficznych. Można też zastosować narzędzie typu K2pdfopt.

Konwertowanie książek z MOBI do EPUB

MOBI był zamkniętym formatem, od lat stosowanym na czytnikach Amazon Kindle. W końcu jednak sam producent uznał go za przestarzały i wycofał się z niego. Jeśli więc mieliście czytnik Kindle, prawdopodobnie wasza biblioteka składa się z plików, których nie otworzą konkurencyjne czytniki. Jak więc przekonwertować pliki MOBI do bardziej uniwersalnego formatu EPUB? W wykorzystaniem programu Calibre proces ten wygląda identycznie jak w przypadku plików PDF.

Jak przenosić pliki między czytnikami?

Cyfrowe biblioteki możemy przechowywać w różnych miejscach, ale docelowo książki muszą się znaleźć w pamięci czytnika. Jak je tam zgrać? Najprostszym sposobem będzie zazwyczaj połączenie z komputerem za pomocą przewodu. Pliki z książkami zazwyczaj zebrane są w jednym folderze, więc skopiowanie lub przeniesienie konkretnych tytułów na dysk komputera i zgranie zawartości katalogu (np. po przekonwertowaniu) do innego czytnika będzie najszybszą i najprostszą metodą. Jeśli czytnik obsługuje karty pamięci i to na niej są książki — sprawa jest równie prosta.

W zależności od czytnika warto też skorzystać z usług w chmurze. Są czytniki, które będą współpracować np. z Google Drive, na innych popularną funkcją będzie wsparcie dla „Send to Dropbox” – po zalogowaniu się na konto w serwisie Dropbox na kolejnych urządzeniach wystarczy po prostu zsynchronizować zawartość z nowym czytnikiem. Funkcję tę wspierają m.in. czytniki Kobo, PocketBook oraz Empik GoBook (np. ostatnio recenzowane PocketBook Verse Pro czy Empik GoBook 2.0). Jest też opcja wysyłania książek na maila przypisanego do czytnika.

Zdjęcie główne: Fot. Depositphotos/jacklondon

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.