Matryca w telewizorze jest bardzo ważną kwestią, bo nasz salonowy ekran prawdopodobnie postoi przed nami kilka lat. Dzisiaj myślimy: LCD czy OLED? Jak w wielu sytuacjach, każda technologia ma swoje wady i zalety. Nie każda też jest idealna do każdego zastosowania, a wszystkie są rozwijane i co roku zachodzi parę zmian. Niniejszy tekst powinien rozwiać wiele wątpliwości jak i mitów, które dalej panują wśród osób szukających telewizora.
Matryca OLED – jak to działa?
OLED jest skrótem od „Organic Light Emitting Diode”, czyli w dużym skrócie są to organiczne diody LED. Największą zaletą matrycy OLED jest fakt, że każdy piksel świeci całkowicie niezależnie. Każdy piksel, czyli zbiór subpikseli w czterech kolorach. Jest to o tyle ważne, że poza trzema podstawowymi barwami, czerwoną, zieloną i niebieską mamy dodatkowy biały piksel. Za moment do tego wrócimy, ale zacznijmy od największej zalety matryc OLED, czyli nieskończonego kontrastu. Jak wspomniałem wcześniej, każdy piksel jest całkowicie samodzielny, czyli świeci samemu, bez udziału dodatkowego podświetlenia jak w przypadku matrycy LCD. Pozwala mu to też całkowicie się wyłączyć, dzięki czemu nie ma tzw. bloomingu. Czarne elementy pozostaną prawdziwie czarne, co dla wielu jest elementem, bez którego nie mogą już żyć. Idąc dalej, dzięki brakowi dodatkowego podświetlenia, matryce OLED są znacznie cieńsze niż konkurencyjne LCD.
Niestety, matryca OLED nie jest wolna od wad. Największa wada, która została już znacznie zminimalizowana, to wypalanie się. W latach, gdy technologia OLED raczkowała, był to dosyć spory problem, tak samo w niektórych telefonach z tymi matrycami. Obecnie problem dalej może wystąpić, ale po znacznie dłuższym czasie. Jest tak dzięki technologii zmniejszania jasności stałych elementów oraz technice przesuwania pikseli. Nie jest ona widoczna, jest to przesuwanie o jeden piksel w każdą stronę, tak by nie świecił za długo w tej samej barwie. Pomimo tych zmian problem dalej może wystąpić, zwłaszcza gdy gramy dużo w jedną grę lub oglądamy bardzo dużo kanałów informacyjnych.
Drugą wadą jest niższa jasność, a także niższa saturacja kolorów przy wyższej jasności w porównaniu do telewizorów w technologii LCD. Pierwsza wada wynika z samej konstrukcji, choć sukcesywnie, co generację jest lepiej i powoli dobijamy do 1000cd/m2 przy skalibrowanym ekranie. Druga wada z kolei wynika z dodatkowej diody w kolorze białym. Zwiększa ona jasność, ale możemy stracić soczystość barw. Jednakże technologia firmy Samsung Display, QD-OLED może rozwiązać ten problem. Czy tak będzie, dowiemy się wkrótce, gdyż telewizory z matrycami QD-OLED zostały już zapowiedziane przez firmę Sony.
Technologia LCD – klasyczna matryca w nowym wydaniu
Matryce LCD są z nami od wielu lat, ale bardzo się pozmieniały. Obecnie pod tą nazwą kryją się takie matryce jak QLED, MiniLED, czy MicroLED. Do tego dochodzi wiele tajemniczych skrótów, które są bardzo istotne.
- QLED – Quantum-Dot Light Emitting Dot. Technologia firmy Samsung Display, która stosowana jest w telewizorach m.in. TLC, HiSense, Samsung, a nawet Xiaomi. Technologia ta polega na dodaniu warstwy nanokryształów, które wpływają na długość fal świetlnych. W dużym uproszczeniu zwiększają one ilość wyświetlanych kolorów.
- Direct LED – to określenie oznacza sposób podświetlenia matrycy LCD, w tym wypadku jest to podświetlenie tylne. Jest ono stosowane zazwyczaj w konstrukcjach powyżej niskiej półki cenowej, gdzie znajduje się podświetlenie krawędziowe. Telewizor z podświetleniem tylnym będzie nieco grubszy, ale zazwyczaj oferuje równomierniejszą jasność. Telewizory z podświetleniem krawędziowym często cierpią na zjawisko tak zwanego backlight bleedingu. Polega ono na tym, że ekran w rogach lub przy krawędziach jest znacznie jaśniejszy niż na środku.
- LD/FALD – Local Dimming/Full Array Local Dimming. Strefowe wygaszanie podświetlenia, pozwala na zmniejszenie efektu „świecenia czerni”, które się pojawia na matrycach LCD. Dodatkowo podbija ona kontrast i sprawia, że filmy potrafią być bardziej spektakularne.
- MiniLED – swoiste ulepszenie telewizorów z tylnym podświetleniem. Posiadają one znacznie więcej diod LED, które są znacznie mniejsze niż w standardowych LCD. Pozwala to na uzyskanie nawet kilku tysięcy stref wygaszania, dzięki czemu gwieździste niebo będzie wyglądać znacznie lepiej.
Zalety i wady telewizorów z matrycą LCD
Telewizory LCD miały swój gorszy moment w popularności, ale dzięki nowym technologiom wyjaśnionym powyżej wracają do łask. Mają one parę zalet nad telewizorami OLED, ale mają też kilka wad, od których matryca OLED jest wolna.
Zobacz też: Który kodek Bluetooth jest lepszy?
Zaczynając od zalet, telewizory z matrycą LCD mogą być znacznie jaśniejsze od telewizorów OLED. Pozwala nam to na używanie ich w znacznie jaśniejszych pomieszczeniach, jak przykładowo przeszklony salon. Kolejnym plusem telewizorów LCD jest znacznie szerszy przekrój wymiarów. Od kilkunastu do ponad 100 cali, gdzie w przypadku OLEDa mamy obecnie wybór od 48 do 88 cali. Dodatkowo, telewizory LCD są znacznie tańsze. Mając budżet na poziomie 4,5 tysięcy złotych, możemy znaleźć bardzo fajny telewizor LCD z FALD, a OLED tej wielkości o podobnych parametrach to praktycznie dwukrotnie wyższy koszt.
Czas na wady, z których główne zaczynają zanikać dzięki technologiom MiniLED, a także coraz lepszym algorytmom FALD. A więc świecenie czerni. Matryca LCD nie może w pełni wyłączać poszczególnych pikseli tak jak matryce OLED. W ciągu dnia, przy dobrym poziomie czerni samej matrycy, nie powinno nam to przeszkadzać. W nocy jest jednak nieco gorzej. Ze względu na brak światła zewnętrznego nawet minimalne świecenie matrycy widać, w jednych TV bardziej, w drugich mniej. Osobiście nie jestem na to zbyt podatny, ale znam osoby, które OLEDy zbyt rozpieściły pod tym kątem. Kolejnym minusem jest nierównomierne podświetlenie w bardzo tanich konstrukcjach. Z jednej strony ciężko uznać to za wadę, gdyż na dobrą sprawę, nie mamy innych opcji, ale tanie telewizory z podświetleniem krawędziowym potrafią zwracać tym na siebie uwagę nawet w ciągu dnia.
Jaki telewizor LED czy LCD do…
Tę kwestię pozwoliłem sobie rozbić na kilka najpopularniejszych podpunktów. Ogółem rzecz biorąc, wybór telewizora jak i matrycy, która powinna w nim się znajdować, jest kwestią preferencji. Ja wolę bardzo jasnego QLEDa z dobrym Local Dimmingiem, a jednocześnie nie przepadam za OLEDem mojego znajomego. On z kolei na odwrót, nie przekonują go jasne elementy, zdecydowanie bardziej woli czyste czernie.
Jaki telewizor do salonu?
To bardzo proste. Jeśli oglądamy dużo w dzień, to lepszym rozwiązaniem będzie jasny telewizor LCD. Kontrast w tym przypadku nie jest aż tak istotny, gdyż odbicia światła i tak sprawią, że czarny nie będzie idealnie czarny. Znacznie lepszym rozwiązaniem jest bardzo jasny ekran, który wybije się ponad oświetlenie otoczenia. Jeśli nasz salon jest ciemniejszy, mamy kontrolę nad światłem lub po prostu oglądamy w nocy, to możemy zdecydować się na OLEDa. W ciemnym otoczeniu czarne czernie z matrycy OLED dają już duży zysk na ogólnych wrażeniach z filmów.
Jaki telewizor do sypialni?
Sypialnia jest miejscem, w którym oglądamy głównie wieczorami, ewentualnie rano, gdy jeszcze nie chce nam się wychodzić z łóżka. Z powodzeniem możemy tutaj wykorzystać telewizor z matrycą OLED. Mimo to osobiście skierowałbym się w QLEDa. Dokładniej rzecz mówiąc, serię Frame od Samsunga, która pozwala nam ukryć wszystkie kable z pomocą One Connect Boxa, a dodatkowo wisi bardzo blisko ściany i może udawać obraz.
Jaki telewizor do sportu?
Wybierając telewizor do sportu, nie musimy zbytnio przejmować się kontrastem, a głównie częstotliwością odświeżania matrycy. Jeśli oglądamy przykładowo piłkę nożną razem ze znajomymi, unikałbym matrycy VA. Posiadają one gorsze kąty widzenia, więc osoby oglądające pod kątem będą miały gorszy obraz. Optymalną opcją w tej sytuacji jest po prostu duży panel z odświeżaniem na poziomie 120 Hz oraz odpowiednią jasnością do konkretnych warunków.
Jaki telewizor do gier/Xboxa/PS5?
Tutaj sprawa nieco bardziej się komplikuje. Bynajmniej nie w temacie matrycy, tutaj możemy pokierować się jasnością w pomieszczeniu. Głównie chodzi o wszelkie dodatki w postaci 120 Hz, VRR (variable fresh rate), czy automatyczne wykrywanie gier i włączanie trybu niskiego opóźnienia. Wiele też zależy od gier w które gramy. Gry pokroju Hunt Showdown, z mroczną scenerią, znacznie zyskają z OLEDem i wyższym kontrastem na niskich poziomach jasności. Gry pokroju Forza Horizon 5, czy Fortnite, które są jasne i kolorowe mogą spisać się lepiej na jasnym LCD, zwłaszcza jeśli możemy włączyć na konsoli Dolby Vision, które w Forzy wygląda świetnie.
Słowem podsumowania, czyli wyświetlacz LED czy LCD
Każda matryca ma swoje wady i zalety. W jednym przypadku wygra LCD, a w innym OLED będzie najlepszym możliwym wyborem. Koniec końców, wszystko zależy od naszego środowiska i preferencji. Jedni wolą czarniejsze czernie, inni szerszy gamut kolorów (o którym będzie w innym tekście), a jeszcze inni HDR, który wręcz bije po oczach jasnymi punktami.