Undervolting procesora dla początkujących. Zobacz, jak zwiększyć wydajność CPU bez podkręcania

Overclocking nie jest jedynym sposobem na zwiększanie wydajności procesora. Zamiast tego możemy zastosować undervolting, a to ma szansę dać zdumiewające efekty. Podpowiadam, jak to zrobić.

Co to jest undervolting procesora i po co to komu?

Undervolting (UV) to nic innego jak zmniejszenia napięcia na procesorze. Efektem są nie tylko niższe temperatury (a więc i cichsze działanie układu chłodzącego), ale również dłuższe działanie procesora w trybie maksymalnego turbo, czyli przy użyciu najwyższych zegarów. Osiągamy więc kilka korzyści za jednym zamachem.

Jest to szczególnie pomocne w przypadku procesorów laptopowych, które dość szybko się przegrzewają i tracą wydajność (thermal throttling), ale daje również duże korzyści w przypadku procesorów desktopowych.

Undervolting, a overclocking – różnice i podobieństwa

Zapewne wielu z was spotkało się z terminem overclocking (OC), czyli podkręcaniem. To nic innego jak zwiększanie taktowania procesora, celem osiągnięcia wyższej wydajności. OC często jest połączone z podwyższaniem napięcia, tak aby działanie procesora przy wyższych częstotliwościach było stabilne. Problem w tym, że nowoczesne procesory zwykle mają już na starcie wyżyłowane osiągi i ciężko je efektywnie podkręcić – zwykle gra po prostu nie jest warta świeczki.

Czy w takim przypadku można w ogóle mówić o jakichkolwiek podobieństwach UV i OC? Jak najbardziej – jedno i drugie zależy od tzw. loterii krzemowej. Jeden procesor będzie podkręcał się dobrze, a drugi taki sam model może się podkręcać słabo. Spowodowane jest to tym, że układy krzemowe wewnątrz CPU są różnej jakości – od dawna wiadomo, że najlepsze są te z centrum krzemowego wafla, natomiast te z brzegów charakteryzują się słabszym potencjałem na podkręcanie.

Z analogiczną sytuacją będziemy mieli do czynienia w przypadku undervoltingu. Niektóre modele będą bardziej podatne na pracę przy obniżonym zasilaniu, a inne mniej. Nie ma innego sposobu, jak sprawdzić to empirycznie.

Jak przeprowadzić undervolting procesora?

Nie jest to skomplikowana czynność – zmniejszamy nieco napięcie na CPU, testujemy stabilność i jeśli wszystko działa poprawnie, powtarzamy wszystkie kroki do osiągnięcia jak najlepszego wyniku.

W przypadku procesorów AMD Ryzen najprościej jest sięgnąć po narzędzie optymalizacji krzywej napięć, czyli Curve Optimizer. Opcję tę znajdziemy w ustawieniach PBO (Precision Boost Overdrive), np. w UEFI BIOS płyty głównej, ale można również sięgnąć po programowe narzędzie Ryzen Master. Obsługa tej funkcji jest banalnie prosta i nie wymaga od nas żadnej zaawansowanej wiedzy.

O ile Precision Boost Overdrive dostępna jest w przypadku płyt głównych z każdego segmentu, to jednak nie na każdej płycie otrzymamy dostęp do wszystkich opcji. Curve Optimiser będzie dostępny tylko w płytach ze średniego i wysokiego segmentu, a więc opartych na chipsetach B550/650 i X570/670. Nie zaszkodzi jednak sprawdzić, czy producent naszej budżetowej płyty (np. A520/620) nie zrobił nam przyjemnej niespodzianki.

Za pomocą Curve Optimisera możemy zarówno zwiększać, jak i zmniejszać krzywą napięć. Wystarczy wejść w ustawienia tej opcji, wybrać opcję Negative i wprowadzić na początek jakąś niewielką wartość np. 5. Jeśli wszystko działa poprawnie, wracamy do ustawień i ponownie zmniejszamy napięcie. Zakres wartości jest różny na platformach AM4 i AM5.

W przypadku procesorów Intel Core zadanie będzie nieco bardziej skomplikowane, ale tylko trochę. Jeśli jesteś bardziej zaawansowanym użytkownikiem, możesz po prostu udać się do zakładki podkręcania oraz napięć procesora w UEFI BIOS (w przypadku każdego producenta będzie ona wyglądać nieco inaczej) i na podstawie używanego profilu mocy (PL), po prostu zastąpić (Override) wartość napięcia procesora (CPU Voltage). Warto zauważyć, że dotyczy to napięcia maksymalnego i nie jest ustawiane na sztywno (czyli napięcie automatycznie się obniży w przypadku małego obciążenia CPU).

Znacznie prościej jest zastosować technikę zmiany napięcia o określoną wartość (Offset) – podobnie jak w przypadku Curve Optimisera możemy się poruszać zarówno w górę (zwiększać napięcie) lub w dół (zmniejszać napięcie). Nie musimy znać się na napięciach używanych w danym profilu PL, po prostu podajemy wartość, o jaką napięcie ma zostać zmniejszone. Jeśli wszystko działa poprawnie – powtarzamy całą procedurę.

Undervolting procesora – testy wydajnościowe i temperatur

Przykładowy undervolting przeprowadziłem na procesorze AMD Ryzen 7 8700G za pomocą narzędzia Curve Optimiser. Testy zostały przeprowadzone w dwóch ustawieniach – z undervoltingiem i bez. Na pierwszy ogień poszedł test CPU Profile w popularnym benchmarku 3D Mark.

Różnica w temperaturze wyniosła niecałe 4 stopnie, ale pozwoliło to uzyskać procesorowi widocznie lepszy wynik. Potwierdźmy to jeszcze za pomocą innego testu 3D Marka.

A co w przypadku, gdy maksymalnie obciążymy procesor? Sprawdziłem to za pomocą darmowej aplikacji OCCT.

W takim scenariuszu użytkowania nie zobaczymy znaczących różnic w temperaturze (chłodzenie pracowało przy wydajności bliskiej maksymalnej), ani w poborze mocy. Niższe napięcie pozwala jednak procesorowi osiągać taktowane wyższe o około 250 MHz.

Korzyści z undervoltingu procesora

Generalnie rzecz biorąc undervolting przynosi nam same korzyści – obniżamy bowiem temperaturę CPU powodując, że czas na osiągnięcie granicy termalnej jest znacznie dłuższy (budżet energetyczno-cieplny wyczerpuje się wolniej). Efektem jest dłuższe działanie procesora z najwyższymi dostępnymi częstotliwościami.

Uzyskujemy więc lepszą wydajność procesora, przy równoczesnym spadku temperatur i mniejszym poborze mocy. Będzie więc wydajniej, bardziej energooszczędnie i ciszej, bowiem niższe temperatury nie będą zmuszać wentylatorów chłodzenia procesora do szybszej pracy.

Praktycznie każdy procesor może lepiej pracować przy obniżonym napięciu, ale prawdziwe korzyści dostrzeżemy w przypadku najbardziej gorących i prądożernych jednostek, jak choćby topowych modeli Core i9 13-tej i 14-tej generacji. Po udanym undervoltingu różnice w poborze mocy i temperaturach mogą być naprawdę konkretne.

Zakupy w sieci? Tylko z odpowiednią apką! To nieoceniona pomoc dla każdego. Jeśli z niej korzystasz, wypełnij naszą ankietę. Dziękujemy!

Źródło: opracowanie własne. Zdjęcie otwierające: Microsoft Bing Kreator Obrazów / wygenerowane za pomocą AI

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.