Naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego biorą udział w międzynarodowym projekcie o nazwie LifeCoolCity, który ma na celu zwiększenie zdolności adaptacyjnych miast do skutków zmian klimatu. Dzięki wykorzystaniu teledetekcji i innowacyjnych metod projekt przyczynia się do ochrony ekosystemów i poprawy jakości życia w miastach.
Spis treści
Zmiany klimatu nie są łaskawe
Zmiany klimatu to proces, który wciąż przyspiesza, głównie z powodu działalności człowieka i jeden z najpoważniejszych problemów współczesnego świata. Wśród głównych przyczyn wymienia się emisje gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla i metan, pochodzące ze spalania paliw kopalnych, rolnictwo i wylesianie.
Skutki globalnego ocieplenia są już widoczne gołym okiem, a także są odczuwalne: topnienie lodowców, podnoszenie się poziomu mórz, częstsze ekstremalne zjawiska pogodowe i zakłócenia w ekosystemach.
Globalne ocieplenie powoduje szereg negatywnych skutków dla ekosystemów, takich jak:
- Wzrost poziomu mórz i oceanów, prowadzący do zalewania obszarów przybrzeżnych;
- Zmiany w opadach atmosferycznych, powodujące zarówno susze, jak i powodzie;
- Wzrost częstości i intensywności ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak huragany, tornada i fale upałów;
- Zakłócenia w cyklach życia roślin i zwierząt, prowadzące do zanikania gatunków i zmniejszenia bioróżnorodności.
Skutki te mają wpływ nie tylko na przyrodę, ale także na ludzkie zdrowie, bezpieczeństwo i gospodarkę. Właśnie dlatego, projekty takie jak LifeCoolCity są kluczowe dla adaptacji miast i ochrony ich mieszkańców przed skutkami zmian klimatu.
Dzieje się tak dlatego, że pojawił się czynnik zakłócający wszystkie naturalne procesy. Jest nim człowiek i rozwój cywilizacji. Już badania prowadzone w XIX w. wykazały, że kiedy zawartość dwutlenku węgla w atmosferze wzrasta, powietrze nagrzewa się szybciej, ponieważ zatrzymuje promieniowanie podczerwone.
I to właśnie dzieje się na naszej planecie w tej chwili. Gdyby nie wpływ człowieka, bylibyśmy teraz w okresie lekkiego ochładzania się klimatu, tymczasem obserwujemy wzrost temperatury w tempie, które nie było odnotowane nigdy w historii Ziemi.
Prof. Iwona Wagner z Katedry UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, cytowana przez serwis naukawpolsce.pl.
Działania, które mogą pomóc w łagodzeniu zmian klimatu, obejmują redukcję emisji poprzez rozwój odnawialnych źródeł energii, poprawę efektywności energetycznej oraz ochronę lasów. Edukacja i zmiana nawyków konsumpcyjnych również odgrywają kluczową rolę w globalnych wysiłkach na rzecz ochrony klimatu. To jednak może być już za mało, by nie przygotowywać się na kolejne etapy zmiany klimatu.
Jak podaje badaczka w cytowanym artykule, od 2 do 3 lat notowane są temperaturowe „niechlubne rekordy miesięczne”. W 2023 roku przekroczyliśmy o 1,5 stopnia Celsjusza granicę wzrostu temperatury, której mieliśmy nie przekroczyć do końca XXI wieku (zgodnie z przyjętymi ustaleniami Porozumień paryskich).
To wszystko przekłada się na funkcjonowanie superorganizmu, którym jest Ziemia. Naszym egoistycznym interesem jest niedopuszczenie do kolejnych zmian w systemie, do którego należymy.
Prof. Iwona Wagner z Katedry UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, cytowana przez serwis naukawpolsce.pl.
LifeCoolCity ma poprawić nasze przyszłe życie w dobie zmian klimatycznych
LifeCoolCity ma na celu wzmocnienie zdolności adaptacyjnych miast do zmian klimatu poprzez wdrażanie innowacyjnych rozwiązań. Główne cele obejmują między innymi poprawę zarządzania błękitno-zieloną infrastrukturą, zwiększenie odporności miejskich ekosystemów na zmiany klimatyczne oraz optymalizację, jeżeli chodzi o wykorzystanie zasobów wodnych.
Projekt zakłada również bliską współpracę z lokalnymi społecznościami, aby efektywnie wdrażać i dostosowywać rozwiązania do specyficznych potrzeb poszczególnych miast. Działania te mają na celu nie tylko poprawę jakości życia mieszkańców, ale także przyczynienie się do globalnych wysiłków na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym.
Inicjatywa LifeCoolCity jest realizowana przez międzynarodowe konsorcjum, w którym kluczową rolę odgrywa Uniwersytet Łódzki. Jego ponadnarodowy charakter podkreśla istotę projektu.
Jako Uniwersytet Łódzki jesteśmy partnerem w projekcie, który bierze udział w ocenie potencjału adaptacyjnego miast w oparciu o błękitno-zieloną infrastrukturę. Projekt ma ambicję wspierać europejskie miasta w zarządzaniu w tym zakresie i chcemy wzmacniać ich zdolności adaptacyjne do zmiany klimatu, a tym samym przyspieszyć wdrażanie polityki adaptacyjnej UE.
Prof. Iwona Wagner z Katedry UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, cytowana przez serwis naukawpolsce.pl.
Teledetekcja, indeks adaptacyjny i szczegółowe badania
W LifeCoolCity zastosowano zaawansowane techniki teledetekcji, które umożliwiają monitorowanie i analizowanie elementów błękitno-zielonej infrastruktury miejskiej. Pozwala ona na gromadzenie danych z satelitów i dronów, co umożliwia dokładne mapowanie terenów zielonych, zbiorników wodnych oraz innych kluczowych elementów infrastruktury.
Jednym z kluczowych narzędzi używanych w projekcie jest także indeks adaptacyjny, który został opracowany dla 10 tysięcy europejskich miast. Indeks ten opiera się na analizie zdjęć satelitarnych, które dostarczają informacji o stopniu zazielenienia, dostępności terenów wodnych oraz innych aspektach związanych z adaptacją do zmian klimatu. Na podstawie tych danych tworzone są wskaźniki, które pomagają ocenić, jak dobrze dane miasto jest przygotowane na zmiany klimatyczne.
Chodzi o to, żeby znaleźć ścieżkę, która będzie na tyle elastyczna, że pozwoli nam funkcjonować jako systemom społeczno-ekologiczno-gospodarczym w nowej rzeczywistości. Adaptacja opiera się o ekosystemy i to temat, o którym dużo się teraz mówi.
W tej chwili z punktu widzenia gospodarki Europy kluczowe wydaje się przyjęcie Nature Restoration Law, czyli rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych.
Prof. Iwona Wagner z Katedry UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, cytowana przez serwis naukawpolsce.pl.
W ramach projektu przeprowadzono szczegółowe badania w 50 wybranych miastach europejskich. Badania te obejmują analizę lokalnych warunków klimatycznych, infrastruktury oraz strategii adaptacyjnych. W miastach tych wdrażane są pilotażowe rozwiązania, które mają na celu poprawę zarządzania zasobami wodnymi i terenami zielonymi.
Te miasta służą jako modele dla innych regionów, demonstrując skuteczne metody adaptacji do zmian klimatu. Dzięki zastosowanym nowoczesnym technologiom, połączonym z praktycznymi rozwiązaniami, samorządy poszczególnych miast będą mogły kreować bardziej odporne na zmiany klimatu środowiska miejskie.
Jeżeli chodzi o polskie podwórko, tutaj szczegółowo będzie obfotografowany Wrocław, który jest również partnerem w projekcie. Celem będzie analizowanie poszczególnych dzielnic i działek pod kątem rozwiązywania problemów środowiskowych, jak wyjaśnia prof. Wegner.
Ekohydrologia jako kluczowa metoda
Ekohydrologia, jako interdyscyplinarne podejście łączące ekologię i hydrologię, odgrywa kluczową rolę w projektach rekultywacyjnych. W Arturówku, gdzie mieści się kompleks stawowy, ekohydrologia została wykorzystana do ich rekultywacji. Był to pomysł Uniwersytetu Łódzkiego. Dzięki zastosowaniu naturalnych procesów, takich jak fitoremediacja, poprawiono jakość wód oraz zwiększono bioróżnorodność. Projekt ten służy jako przykład efektywnego zarządzania zasobami wodnymi w kontekście miejskim.
Od tamtej pory w Arturówku sinice pojawiają się sporadycznie. Ich masowych zakwitów nie odnotowano. Kolejny projekt miał już większą skalę. Realizowaliśmy go w Radomiu i objęliśmy nim teren całego miasta.
Naukowcy UŁ brali udział w pracach zespołu, który jako pierwszy w Polsce opracował kompleksową analizę podatności miasta na zmiany klimatu. Wykorzystaliśmy doświadczenia zdobyte w Arturówku i opatentowane tam rozwiązania ekohydrologiczne w zakresie poprawy jakości wody. Powstało prawie 20 obszarów demonstracyjnych na rzekach, zbiorniku Borki i w rozproszonych punktach miasta.
Prof. Iwona Wagner z Katedry UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, cytowana przez serwis naukawpolsce.pl.
W Radomiu ekohydrologia została zastosowana w celu poprawy jakości wód w miejskich zbiornikach wodnych. Poprzez wprowadzenie roślin wodnych oraz kontrolowane zarządzanie przepływami, udało się zredukować zanieczyszczenia oraz poprawić ekosystemy wodne.
Te działania nie tylko zwiększyły estetykę miejskich terenów wodnych, ale również poprawiły ich funkcjonalność ekologiczną i hydrologiczną, przyczyniając się do lepszej adaptacji miasta do zmian klimatycznych.
Ekohydrologia jako kluczowa metoda w opisywanym projekcie LifeCoolCity , bo podkreśla znaczenie integracji naturalnych procesów z zarządzaniem miejskim, prowadząc do bardziej zrównoważonego i odpornego środowiska. Wprowadzane zmiany będą monitorowane przez zespół co kilka lat, upewniając się, że działają one prawidłowo.
LifeCoolCity jest dofinansowany przez Unię Europejską i Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a wyniki przeprowadzonych badań będą udostępnione monitorowanym miastom i ich mieszkańcom.
Źródło: naukawpolsce.pl. Zdjęcie otwierające: Fot. obraz wygenerowany za pomocą DALLE-3.