Nieustannie odkładasz tworzenie obrazu kopii zapasowej, bo „nie masz czasu”? Prawo Murphy’ego stanowi, że jeśli coś może pójść źle, to pójdzie źle (prędzej czy później). Awaria sprzętowa, ludzka pomyłka, infekcja wirusem czy szkodliwym oprogramowaniem – mniejsza o przyczynę, na pewno zwrócimy uwagę na skutki. Jeśli utrata danych i środowiska pracy nie wchodzi w rachubę, warto już zawczasu przygotować się na najgorsze. Nie musimy do tego instalować żadnego programu!
Tworzenie obrazu i przywracanie kopii zapasowej. Spis treści:
- Dobre praktyki przechowywania danych
- Kopia zapasowa obrazu to nie to samo, co kopia zapasowa pliku
- Jak tworzyć kopię zapasową w systemie Windows 10 i Windows 11?
- Czas apokalipsy. Przywracanie kopii zapasowej
Dobre praktyki przechowywania danych
Istnieją dwie szkoły dotyczące praktyki zarządzania przestrzenią dyskową i przechowywania danych. Stara szkoła zakłada podział dysku twardego na partycję C, gdzie znajduje się głównie system i aplikacje użytkowe oraz pozostałe partycje, na których magazynowane są właściwe dane. Pliki i foldery wrażliwe, jak dokumenty, zdjęcia, multimedia etc., których strata byłaby szczególnie bolesna, jak i biblioteki gier bądź programów. Z racji tego, że najczęściej zajmują znaczącą przestrzeń na dysku, ich ponowne ściąganie również byłoby problematyczne.
Główną ideą tego podejścia jest możliwość tworzenia kopii zapasowej o sensownym rozmiarze (partycja C w takim układzie jest zaledwie fragmentem całego dysku) lub łatwego sformatowania dysku systemowego. W razie problemów z instalacją Windowsa nie jesteśmy ograniczani ewentualną stratą wszystkich danych.
Od dłuższego czasu zaobserwować możemy odchodzenie od bezpiecznego modelu z wieloma partycjami. Na znaczeniu zyskuje przesyłanie plików do chmury oraz w mniejszym stopniu tworzenie kopii zapasowych.
Niezależnie od powyższego warto pamiętać o zabezpieczaniu danych w jakiejkolwiek pasującej nam formie. Stare porzekadło z branży IT mówi, że ludzi dzielimy na dwie kategorie – tych, którzy robią backupy oraz tych, którzy będą je robić.
Kopia zapasowa obrazu to nie to samo, co kopia zapasowa pliku
Rodzaje kopii zapasowej i technikalia z tym związane, to spory obszar wiedzy. Na potrzeby tego poradnika zastosuję uproszczenie i poruszę tylko jedną kluczową kwestię – różnicę między szeroko rozumianą kopią zapasową obrazu i kopią zapasową pliku.
W tym pierwszym przypadku wykonujemy kompletny obraz danych, włączając w to partycję i sektor startowy. W ten sposób możemy utworzyć kopię dysku C wraz z systemem operacyjnym, zainstalowanymi wcześniej programami i naszymi ustawieniami. Przywrócenie kopii zapasowej obrazu spowoduje, że otrzymamy gotowy do pracy system, w którym programy będą już skonfigurowane.
Taka wierna kopia przyda się nam w momencie, gdy coś pójdzie nie tak. Pamiętajmy jednak, że wykonany raz obraz będzie tracił na aktualności i z czasem niekoniecznie spełni swoje zadanie. Jeśli często instalujemy nowe aplikacje i wprowadzamy istotne zmiany, warto raz na jakiś czas ponownie wykonać kopię obrazu (możemy ustawić harmonogram) – ostatecznie jest warta tyle, na ile istotne są dla nas dane w niej zawarte.
Kopia zapasowa plików nie dotyczy systemu operacyjnego. Jak nazwa wskazuje, skupia się na kopiowaniu plików danych zapisanych w bibliotekach, na pulpicie i w folderach domyślnych systemu Windows. Należą do nich najczęściej dokumenty, zdjęcia czy filmy. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, byśmy wskazali dodatkowe foldery, które również zostaną uwzględnione. Operację wykonaną w taki sposób możemy przyrównać do zautomatyzowanego kopiowania plików, a rezultatem nie jest obraz partycji.
Jak tworzyć kopię zapasową w systemie Windows 10 i Windows 11?
Zapewne nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że zarówno Windows 10, jak i Windows 11, posiada całkiem funkcjonalne narzędzie do tworzenia kopii zapasowych. Nie musimy więc instalować oprogramowania firm trzecich, za które najczęściej trzeba jeszcze dodatkowo zapłacić.
Do utworzenia kopii obrazu całego dysku wraz z systemem operacyjnym, czyli najbezpieczniejszej opcji, będziemy potrzebowali sporo wolnego miejsca (ilość wymaganej przestrzeni na dane zależy od pojemności kopiowanej partycji).
Jeśli prezentujemy starą szkołę myślenia, o której wspominałem wcześniej, możemy wykorzystać do tego celu inny dysk fizyczny (inna partycja znajdująca się na tym samym dysku fizycznym nie wchodzi w grę – w przypadku awarii dane i tak zostaną utracone). W innym przypadku pozostaje nam skorzystanie z zewnętrznego nośnika pamięci (dysk twardy lub pendrive).
Po podłączeniu dysku lub wybraniu lokalizacji wpisujemy w menu Start Panel sterowania, a następnie odszukujemy pozycję Kopia zapasowa i przywracanie (Windows 7) – nie przejmujmy się obecnością w nazwie starej wersji systemu, jest ona bez znaczenia:
Tą samą opcję znajdziemy także w widoku sortowanym według kategorii:
W panelu po lewej stronie klikamy na opcję Tworzenie obrazu systemu:
W kolejnym kroku wybieramy lokalizację zapisania obrazu. Mamy tutaj możliwość skorzystania z dysków DVD lub lokalizacji sieciowej, ale zapewne większość użytkowników będzie preferowała dysk twardy bądź inną pamięć masową:
Czas zaznaczyć, które dyski i partycje zostaną uwzględnione przy tworzeniu kopii. Domyślnie wybrany jest zawsze dysk wymagany do uruchomienia systemu:
Następne okno pozwoli nam określić co ma zawierać kopia zapasowa. Jeśli interesuje nas stworzenie obrazu systemu, zaznaczmy opcję Wybierz automatycznie. W przeciwnym wypadku decydujemy się na Pozwól mi wybrać:
Teraz wystarczy już tylko zerknąć w podsumowaniu czy wszystko się zgadza. Możemy tu także zmienić harmonogram podejmowanych działań, jeśli wcześniej takowy ustaliliśmy:
Na sam koniec system zaproponuje nam utworzenie dysku do naprawy systemu. Warto z tej opcji skorzystać, o czym szerzej napiszemy w punkcie dotyczącym przywracania systemu z kopii obrazu.
Czytaj więcej: Jak wyłączyć reklamy? Blokowanie reklam Android i Windows
Czas apokalipsy. Jak przywrócić kopię zapasową?
Stało się, nadszedł ten moment, gdy nasz komputer zaczął niemiłosiernie mulić i trawią go problemy nie do przeskoczenia. Wykonana wcześniej kopia zapasowa obrazu systemu pozwoli nam teraz przywrócić pełną funkcjonalność komputera.
Przywrócenie kopii zapasowej jest możliwe po dostaniu się do środowiska odzyskiwania. Możemy to zrobić na kilka sposobów:
- korzystając z utworzonego wcześniej dysku do naprawy systemu lub nośnika instalacyjnego dla systemu Windows,
- z poziomu systemu Windows, jeśli jesteśmy w stanie się zalogować.
Jeśli nie jesteśmy w stanie się zalogować, przy starcie systemu musimy uruchomić menu bootowania i wybrać dysk do naprawy lub nośnik instalacyjny. Boot Device Menu wywołuje się klawiszami funkcyjnymi zaraz po uruchomieniu komputera, przed startem systemu.
Niestety każdy producent stosuje inny klawisz wywołujący tą funkcję (najczęściej używane: Esc, F8, F9, F10, F11 lub F12), pozostaje nam więc próbować metodą prób i błędów lub przyjrzeć się podczas startu komputera, co jest napisane na dole bądź u góry ekranu (z reguły taka informacja jest podawana przez kilka sekund).
Alternatywą pozostaje wejście do BIOS-u lub UEFI i ręczna zmiana kolejności w zakładce Boot lub podobnie brzmiącej:
W przypadku, gdy możemy się zalogować do systemu Windows, wpisujemy w menu Start Ustawienia, a następnie przechodzimy do zakładki Odzyskiwanie:
Szukamy teraz opcji Uruchom ponownie teraz w sekcji Opcje odzyskiwania -> Uruchamianie zaawansowane:
Po ponownym uruchomieniu trafimy do środowiska odzyskiwania. Klikamy w Rozwiąż problemy:
Pozostały nam już tylko dwa kroki. Najpierw wybieramy Opcje zaawansowane, a następnie Odzyskiwanie obrazu systemu. Dalej postępujemy już zgodnie z instrukcjami podanymi na ekranie.