Chociaż wygląda jak gratka dla fanów Apple, rosyjski komputer SPHINX powstawał wyłącznie w ZSRR. Za jego budowę odpowiadał Dmitry Azrikan we współpracy z A. Kolotushkinem i V. Goessenem. Projekt SPHINX miał zastępować wszystkie ówczesne urządzenia posiadane w domu: telewizję, radio, telefon i sprzęt audio. Niestety koncepcja nigdy nie doszła do etapu produkcji, jest jednak plan wskrzeszenia projektu z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.
SPHINX z roku 1987 – plany koncepcyjne
Gdy widzę takie obrazy jak powyższy, od razu byłbym w stanie uznać, że to fikcyjny koncept komputera z dobrej literatury Science-Fiction. Albo, że dostaliśmy wizualizację komputera z klasycznego Cyberpunka. Projekt SPHINX posiadał bezprzewodowe słuchawki i głośniki, a oprócz tego obraz mógł być wyświetlany i przełączany pomiędzy ekranami LCD. Oprócz tego posiadał osobną jednostkę CPU, do której można było dokładać kolejne trójkątne „dyski”, personalizując komputer do potrzeb użytkownika. Do tego dochodziła kwestia osobnej klawiatury, którą można było podłączyć do jednego z wyświetlaczy, tworząc palmtopa.
Zobacz też: Co oznacza wrześniowa konferencja Apple dla rozwoju technologii
SPHINX bazował na falach radiowych i na wszystkich znanych dobrodziejstwach komunikacji telefonicznej. Z tego też względu był projektowany razem ze słuchawką, za pomocą której można byłoby wykonywać nie tylko klasyczne połączenia, ale również wideorozmowy. Sama słuchawka pełniła także funkcję pilota, przy pomocy którego można było sterować całym systemem. Poszczególne elementy były ze sobą sprzężone przy pomocy bocznych gniazd magnetycznych. Z tego względu można było wiele elementów rozczepiać i doczepiać do siebie. Tak właśnie działać miała klawiatura, głośniki i właśnie słuchawka telefoniczna. Komputer nie posiadał myszki — jej rolę spełniał niewielki pad.
Projekt SPHINX bardzo mocno stawiał na prostą stylistykę i bazował jedynie na paru podstawowych kolorach. Żółty, pomarańczowy, czerwony i niebieski służyły do odróżniania komend na klawiaturze. Czerń i biel posiadały wyłącznie elementy obudowy. Jak widać na zdjęciach, minimalistyczna konstrukcja była też widoczna w prostocie budowy wszystkich elementów. Trójkąty, kwadraty, prostokąty pomagały rozróżnić poszczególne funkcje komputera i nadawały urządzeniu niesamowitego poczucia prostoty obsługi.
Dmitry Azrikan — rosyjski wizjoner i twórca projektu SPHINX
Aż trudno sobie wyobrazić, że musiały minąć kolejne dekady, by udało się dojść do podobnych pomysłów co Rosjanie. Jednostki centralnie sterujące całym sprzętem domowym to zresztą wciąż dość przyszłościowe zagadnienie. Trzeba więc uczciwie przyznać, że Dmitry Azrikan posiadał naprawdę wizjonerskie podejście do tego, jaką funkcję powinien spełniać komputer osobisty. To jednak nie jest tak, że projekt upadł z powodu zbyt niskiego poziomu zaawansowania technologicznego. Według wszelkich dostępnych informacji o projekcie, ZSRR planował stopniowe wprowadzanie tego komputera do domostw już w latach 90′ XX wieku. Kryzys ekonomiczny oraz upadek ZSRR w 1991 roku zmusił jednak Azrikana do emigracji. Bądź co bądź był częścią starego systemu (pracował w Komitecie Centralnym, w Wydziale Nauki i Technologii) i z obawy o swoją przyszłość postanowił wylecieć do Kanady, w której mieszka do dziś.
Zobacz też: WiFi 6 nie będzie żadną rewolucją — chociaż jego obecność odczują wszyscy
Z tego powodu bardzo wiele informacji o sposobie działania komputera pozostają po dziś dzień zagadką. Wiadomo jednak na pewno, że sam prototyp urządzenia był niemalże ukończony. To z kolei każe nam sądzić, że Dmitry Azrikan uciągnął w jakiś sposób wszystkie technologiczne przeszkody. Faktycznie zbudował w 1987 roku komputero-laptop z funkcją dzwonienia, wideokonferencji, przechwytywania obrazu (także takiego z TV), obsługi radia i plików audio, z bezprzewodowymi słuchawkami oraz kontrolerem, który służył także za pilot — i przede wszystkim który miał działać bez zarzutów w wielu rosyjskich domach.
SPHINX dzisiaj — próba zbudowania komputera na nowych podzespołach
Na stronie hackaday.io pewien pasjonat technologii stara się zbudować SPHINXa od nowa. Udało mu się już odcyfrować wszystkie klawisze i komendy, które znajdowały się na klawiaturze. Na ich podstawie chce stworzyć działający system, w którym klawisze na klawiaturze będą maksymalnie użyteczne. Słuchawkę telefoniczną będzie trzeba prawdopodobnie zastąpić stacją dokującą do smartfona. Oprócz tego konieczne będzie opracowanie aplikacji na smartfona, które będą w stanie zamienić urządzenie w pilot sterujący wszystkimi funkcjonalnościami komputera. Swoją drogą — wam też ta rosyjska klawiatura przypomina tablicę, nomen omen, Mendelejewa? Nie mogę oprzeć się wrażeniu, że rosyjski sposób podejścia do nauki to naprawdę określony stan umysłu. 😉
Budowa reszty podzespołów nie powinna być już taka trudna. Bezprzewodowe słuchawki oraz magnetyczne gniazda dokujące i ładujące to zupełnie osiągalna technologia, stosowana na co dzień. Problemem może być tylko odpowiednie podejście do tych futurystycznych płytek dokładanych do CPU. Jak widać na powyższym zdjęciu, miałby to być rozbudowywalny panel, służący do personalizowania, wzmacniania lub… może nawet ochrony systemu? Metalowe, trójkątne płytki są na tyle ciekawym, nieodgadnionym pomysłem rosyjskich naukowców, że równie dobrze mogłyby zostać wykorzystane w Gwiezdnych Wojnach. Pasują do tego świata idealnie.
Gdyby tak dokleić do tego prototypu znaczek Apple, dziś z pewnością w Internecie byłoby dużo wątków na Reddit-cie, w których fani dyskutują o wizjonerskich planach ulubionej firmy. Nie brakowałoby teorii o tym, jakie jeszcze supermoce mógłby posiadać tamten komputer. Jest to jednak rosyjski prototyp — który najprawdopodobniej nie ujrzał światła dziennego z powodu upadku ZSRR. I chociaż przez to jest to już raczej projekt niemalże zupełnie zapomniany… To chyba pierwszy i ostatni raz, kiedy żałuję, że Borys Jelcyn doprowadził do upadku ZSRR w 1991 roku. Panowie Rosjanie — nie dało się tego rozpadu przełożyć o parę lat, żeby zdążyć z ukończeniem SPHINXa?
Źrodło: inexhibit.com, hackaday.io